چکیده:
آسیب شناسی دینی آفاتی را بررسی می کند که به اعتقادات و باورهای دینی و یا به آگاهی و معرفت دینی و علمی در یک جامعه دینی وارد می شود. شناخت این آسیب ها زمینه های سلامت و بهداشت دینداری را تسهیل می کند. متون ادب فارسی از بدبینی به باورها، اخلاق و رفتار دینی دینداران سرشار است. شعر حکیم سنایی غزنوی عارف متشرع قرن ششم هجری، نماینده برجسته نوعی از قصیده در زبان فارسی است که به نقد جامعه و زهد و عرفان و اخلاق و آسیب شناسی رفتار و اعتقاد ناسالم دینی می پردازد. در این مقاله آسیب شناسی اعتقاد دینی در دیوان اشعار او بررسی و نتیجه مطالعه تحلیلی و توصیفی این موضوع، در چهار مقوله عقاید کلامی، دهری گری و طبیعت گرایی، بیرونی شدن دین، نادانی و جهل ارائه شده است. طبق این تحقیق، سنایی اعتقاد اشاعره را در مقولات معرفت خدا، توحید، امامت، عدل و لطف و رؤیت خدا به چالش می کشد و روش متکلمان را برای خداشناسی ناکارآمد می شناسد. او طبیعت گرایی را برابر با دهری گری و در مقابل اعتقاد به جهان ماورای طبیعت و عالم روحانی و معنویت قرار می دهد. برمبنای شعر سنایی، بی صداقتی و نبودن درد و شور دینی، دین را از درون دین داران به بیرون رانده، آن را در شعائر و آداب و تظاهر و استفاده ابزاری از دین متوقف کرده است. سنایی جهل را موجب بدعت و بی رغبتی در عبادات و اعمال دینی دانسته، آسیب های متعدد آن را برای دین داری بر می شمارد.
Religious pathology is important because it diagnoses and investigates the factors causing to damage of the most beautiful aspect of the God blessing (religion). The factors cause to damage of religious beliefs, knowledge and awareness and religious epistemology in a religious society. Identification of these damages facilitates religious health. Persian literary texts are full with pessimistic attitudes towards beliefs, moralities and behaviors of the religious people. The poems of Sanaei Ghaznavi, the mystic’s poet of sixth century of hegira are outstanding representatives of ode in Persian language that criticizes the society, piety mysticism and ethics and pathology of religious behavior and unhealthy beliefs. In this article religious beliefs pathology has been studied in Saanei divan and the descriptive and analytical results have been represented in the four categories of verbal, irreligiousness, naturalism, externalization of religion and ignorance. The results of this research showed that Sanaei challenges on the poet’s beliefs in theology, monotheisms, imamates, justice, kindness and observing of God and introduces inefficient the apologetics way to theology. He equals naturalism to irreligion and in contrary belief in supernatural and spiritual world equal to spirituality. According to his poetry, unfaithfulness and lack of religious pain and eagerness move religion out of the religious man mind and prevent it from using in rituals and pretention and misuse. Sanaei believes that ignorance causes to heresy and reluctance towards religious affairs and he counts numerous damages on religiosity.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله آسيب شناسي اعتقاد ديني در ديوان اشعار او بررسي و نتيجه مطالعۀ تحليلي و توصيفي اين موضوع ، در چهار مقوله عقايد کلامي، دهريگري و طبيعت گرايي، بيروني شدن دين ، ناداني و جهل ارائه شده است .
بر اين اساس سؤال اصلي اين پژوهش عبارت است از اينکه کدام آسيب هاي تهديد کنندة مسائل اعتقادي، نظر سنايي را بيشتر به خود معطوف کرده است ؟ مطالعه و روش گردآوري مطالب اين تحقيق اسنادي و کتابخانه اي ميباشد؛ از نظر ماهيت و هدف ، از نوع نظري و از لحاظ تجزيه و تحليل مطالب ، از نوع کيفي و توصيفي تلقي ميشود که مسائل اعتقادي سنايي را بر اساس ديوان او، در چهار مقوله باورهاي کلامي، دهريگري و طبيعت - گرايي، بيروني شدن دين و ناداني و جهل بررسي کرده است .
شعر حکيم سنايي غزنوي عارف متشرع قرن ششم هجري، نماينده برجسته نوعي از قصيده در زبان فارسي است که به نقد جامعه و زهد و عرفان و اخلاق و آسيب شناسي رفتار و اعتقاد ناسالم ديني ميپردازد.
شعر حکيم سنايي غزنوي عارف متشرع قرن ششم هجري، نماينده برجسته نوعي از قصيده در زبان فارسي است که به نقد جامعه و زهد و عرفان و اخلاق و آسيب شناسي رفتار و اعتقاد ناسالم ديني ميپردازد.
نتيجه بررسي تحليلي و توصيفي اين موضوع در ديوان سنايي نشان مي دهد که آسيب هاي اعتقادي مورد توجه او به مقوله هاي بيروني شدن دين ، دهريگري و طبيعت گرايي، ناداني و جهل و عقايد کلامي اختصاص دارد.
(
, 
, 
)
