چکیده:
توجه به آثار ارزشمند پيوستگي آيات در پرتو روح حاکم بر سوره، اشتياق به شناسايي غرض سوره ها را افزون ميکند؛ اما باييد
توجه داشت که کشف غرض مشکلترين بخش از کار در اين زمينه است. ابتدا بايد گفت که غرض اصلي سوره هاي قيرآن «کشيف کردني» است نه «وضع کردني» و چنين نيست که هر مفسري به دلخواه موضوعي را براي يک سوره تعيين کند و آييات را بيه هير
طريق ممکن بدان مرتبط نمايد، بلکه هر سوره از آغاز نزول داراي غرضي مشخص و تعيين شده است و وظيفه مفسر و قيرآن پيژوه
تنها کشف و راه يابي به اين واقعيت است. البته چه بسا که همچون هر محقق ديگري راه به خطا بپيماييد و بيه سيرمنزل مقصيود
نرسد. اما اگر اين روشها را به خوبي به کار گيرد و توفيق الهي نيز رفيق او باشيد در پيميودن ايين طرييق و کشيف غيرض اصيلي
موفقتر و مطمئنتر است. مفسران و قرآن پژوهان از روشهاي گوناگوني براي راهيابي به اهيداف و مقاصيد سيورههاي قيرآن سيود
جستهاند. آنان از اموري همچون سياق آيات، شأن نزول سوره، اسم سوره، واژههاي کليدي سوره، آهنگ آيات آغازين و پاياني سوره
و...به عنوان ابزارهايي براي کشف غرض اصلي سوره استفاده کردهاند. مجموع روشها و ابزارهاي کشف غرض اصلي سوره هميشيه
يک نقطه مشخص را نشانه ميرود و غرض انتخاب شده با همه آنها سازگار است. از اين رو نبايد برخي از روشهيا بيه کشيف ييک
غرض و برخي ديگر به کشف غرض ديگري برسند؛ مثل اگر غرض اصلي سوره بقره، »تقوا« باشد اين غرض بايد با سياق آيات، شأن
نزول سوره، اسم سوره، فضائل و خواص سوره، مدني بودن سوره، واژه هاي کليدي سوره، آهنگ آيات، آغاز و پايان سوره و خلصيه
با همه نشانه هاي تشخيص غرض سازگار باشد در غير اين صورت بايد در واقع نمايي کشف خود شک کنيم، زيرا اين نشيانهها تنهيا
ارزش طريقي دارند و به هيچ وجه از خود اصالت نداشته و همگي در خدمت يک غرض هستند. از اين رو، روح حياکم بير سيوره در
وجود همه آنها نيز جريان دارد. پژوهش حاضر در نظر دارد به بررسي روش هايي که مفسران براي «کشف موضوع» به کار گرفته اند
بپردازد.