چکیده:
تغییراتی که در سامانه مالیاتی یک کشور با هدف ارتقاء نظام مالیاتی صورت میگیرد، مانند یک متغیر مداخلهگر بر انتقال ثروت بین ذینفعان تاثیر میگذارد. برقراری سیستم مالیات بر ارزش افزوده یکی از تغییرات با اهمیت در سالهای اخیر است که پژوهش حاضر سعی در ارزیابی اثرگذاری آن بر بهبود گزارشگری مالیاتی (کاهش اختلاف و پرهیز مالیاتی) دارد. در این راستا 145 شرکت در دو گروه مشمول و غیر مشمول در بازه زمانی اجرای برنامه یعنی سالهای 1387 و 1388مورد مطالعه قرار گرفته اند. اجرای برنامه در یک جامعه اقتصادی، بنگاههای مشمول برنامه را بطور مستقیم تحت تاثیر قرار میدهد. همزمان بخش غیر مشمول آن جامعه نیز به خاطر تعاملاتی که با بخش مشمول دارد ممکن است تحت تاثیر غیر مستقیم برنامه قرار گیرد. دراین پژوهش برای تشخیص تفاوت اثر برنامه بر بخش مشمول در مقایسه با بخش غیر مشمول جامعه، از برآوردگری بنام تفاوت در تفاوتها استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد سیستم مالیات بر ارزش افزوده باعث ارتقاء گزارشگری مالیاتی و کاهش اختلاف و پرهیز مالیاتی در شرکتهای مشمول گردیده، بعلاوه تاثیر غیرمستقیم بر شرکتهای غیرمشمول نیز داشته بگونه ای که تفاوت معنی داری بین تفاوتهای دو گروه در پیش آزمون وپس آزمون وجود ندارد.
Abstract
Changes in a countrychr('39')s tax system aimed at promoting the tax system, such as a mediating variable, affect the transfer of wealth among stakeholders. Establishment of value added tax system is one of the important changes in recent years that the present study tries to evaluate its effect on improving tax reporting (reduction of tax difference and avoidance. In this regard, 145 companies were studied in two groups of taxable and non-taxable during the implementation period of the program (2008 and 2009). Implementation of the program in an economic community directly impacts the agencies subjected by the program. At the same time, the non-subjected part of that community may also be indirectly affected by the program due to its interactions with the subjected sector. In this study, a statistical estimation called differences in differences was used to identify the difference between the effect of the program on the taxable section and the non-taxable section of society. The findings show that the value added tax system reduces the difference and tax avoidance in the taxable companies, but also has an indirect effect on the non-taxable companies so that the difference between the two groups in the pre-test and post-test is not significant.
خلاصه ماشینی:
درصورتيکه در ايران سيستم ماليات بر ارزش افزوده توانسته باشد چنين اثرات مثبتي ايجاد نمايد، دولت ميتواند با تعميم اين سيستم به ساير بخش هاي اقتصادي غير مشمول در زنجيره توزيع (مانند 1 Onji 2 Desai and Dharmapala 3 Keen and Lockwood کسب وکارهاي متوسط و کسبه جزء) اين اثرات مثبت را افزايش دهد؛ و درصورتيکه استقرار اين سيستم آثار مثبتي ايجاد نکرده باشد، به اقدامات اصلاحي و رفع اشکالات سيستم روي بياورد؛ اما پيش از هر چيز ضرورت دارد با انجام پژوهش هاي علمي آثار برقراري سيستم ماليات بر ارزش افزوده موردبررسي و ارزيابي قرار گيرد.
يافته هاي پژوهش نشان ميدهد برقراري سيستم ماليات بر ارزش افزوده باعث بهبود گزارشگري مالياتي و کاهش دگرماني و پرهيز مالياتي در شرکت هاي مشمول شده و همچنين تأثير غيرمستقيم بر شرکت هاي غيرمشمول نيز داشته است .
1 National Tax Association 2 Stiglitz 3 Yunsung, Park and Han 4 Kim, Li and Zhang 5 Chen, Pereira and Wang گريز (فرار) مالياتي شکلي از خودداري از پرداخت ماليات است که با روش هاي غيرقانوني همراه است ؛ به عبارت ديگر تفاوت اساسي پرهيز و گريز مالياتي در قانوني و غيرقانوني بودن روش هاي به کار گرفته شده است (نمازي و صادق زاده ، ١٣٩٦).
آزمون فرضيه چهارم : برقراري سيستم ماليات بر ارزش افزوده بر کاهش پرهيز مالياتي در شرکت هاي مشمول و غير مشمول اين سيستم به شکل متفاوت تأثير مثبت داشته است .
نتايج آزمون فرضيه دوم نشان ميدهد برقراري سيستم ماليات بر ارزش افزوده بر کاهش پرهيز مالياتي در شرکت هاي مشمول تأثير مثبت داشته است .