چکیده:
قحطی کرمانشاهان در خلال جنگ جهانی اول و در فاصله سالهای (1338-1336ق/ 1919-1917م)، پیامدهای مخرب و زیانباری در حوزههای اقتصادی و اجتماعی در این دیار بر جای نهاد. این پژوهش بر این فرض استوار است که جنگ جهانی اول در کرمانشاهان و اشغال این منطقه توسط نیروهای تحت کنترل دولتهای روسیه، عثمانی و انگلیس آثار ویرانگری چون کمبود غله و بروز قحطی در پی داشت. این مهم بهاتفاق خشکسالی، احتکار و رواج بیماریهای واگیردار جان بسیاری از اهالی کرمانشاهان را ستاند. پژوهش حاضر تلاش دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از اسناد منتشرنشدۀ آرشیوی و منابع کتابخانهای معتبر به این پرسش پاسخ دهد که چه عواملی در بروز قحطی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن در کرمانشاهان مؤثر بوده است؟ دستاورد پژوهش نشان داد که غیر از خشکسالی، حضور طولانیمدت نیروهای نظامی دولتهای متحد و متفق در کرمانشاهان و غارت انبارهای غله مردمی و دولتی، چپاول دامها و ویران کردن منازل، احتکار غله توسط عوامل داخلی و خارجی، ضعف ساختاری حکومت مرکزی و ناکارآمدی حکام محلی در مدیریت بحران، نقش بنیادینی در ایجاد قحطی و تداوم آن در این منطقه داشت.
The famine during World War I in 1336-1338 HC/1296-1298 SH had very destructive consequences for social and economic domains of Kermanshah. This research is based on the hypothesis that World War I in Kermanshah and the occupation of Kermanshah by Ottoman, Russia and England armies left damaging effects such as cereal shortage and the outbreak of famine. This shortage together with drought, hording and epidemic diseases took the lives of many residents of Kermanshah. Using unpublished archived documents and authentic library references, this descriptive-analytical study tried to identify the factors effective in the outbreak of famine as well as its social and economic consequences. The results show that besides drought, the long presence of axis and allied forces in Kermanshah, plundering of public and state granaries, looting of livestock and destroying houses, hoarding of grain by domestic and foreign agents, the structural weakness of the central government and the inefficiency of local officials to manage the crisis, played the main role in the outbreak and continuation of famine in this region.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر تلاش دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره گیری از اسناد منتشرنشدٔە آرشیوی و منابع کتابخانه ای معتبر به این پرسش پاسخ دهد که چه عواملی در بروز قحطی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن در کرمانشاهان مؤثر بوده است ؟ دستاورد پژوهش نشان داد که غیر از خشک سالی، حضور طولانیمدت نیروهای نظامی دولت های متحد و متفق در کرمانشاهان و غارت انبارهای غله مردمی و دولتی، چپاول دام ها و ویران کردن منازل ، احتکار غله توسط عوامل داخلی و خارجی، ضعف ساختاری حکومت مرکزی و ناکارآمدی حکام محلی در مدیریت بحران ، نقش بنیادینی در ایجاد قحطی و تداوم آن در این منطقه داشت .
پژوهش حاضر بر این فرض استوار است که حضور مداوم نظامیان روس ، انگلیس و عثمانی در منطقه و احتکار فراوان غله و مواد غذایی موردنیاز مردم توسط آن ها، باعث تداوم قحطی و افزایش تلفات انسانی در کرمانشاهان شد.
قحطی در کرمانشاهان در دوره مذکور، از پیامدهای حضور چند صد هزار نفری نیروهای نظامی دولت های روس ، انگلیس و عثمانی و خرید و احتکار مواد غذایی از سوی آن ها بود (ساکما، ش بازیابی: ٢٤٠/٢٩٣، برگ ١٣).
در شرایطی که مردم کرمانشاهان با قحطی و گرسنگی شدید دست به گریبان بودند، دولت مرکزی نه تنها اقدامی برای مقابله با این بحران عظیم انجام نداد، بلکه وزارت مالیه به اداره مالیه کرمانشاهان دستور داد تا «جنس موجودی انبار غله مالیاتی قصرشیرین را به نرخ روز به اداره مباشرت آذوقه قشون روس » تحویل دهند (ساکما، ش بازیابی: ٢٤٠/٢٩٣، برگ ١٣؛ استادوخ ، ١٣٣٥/٧٦/٣٧ق ، برگ ٢٥).