چکیده:
زبان مهم‌ترین ابزار برقراری ارتباط است که از طریق آن انسان می تواند به بیان مفاهیم و نیازهای گوناگون خود بپردازد؛ یکی از این نیازها، بیان حسرت ، دل‌تنگی و غم غربت نسبت به گذشته‌است که نوستالژی نامیده‌می‌شود.مفهوم غربت با اندیشه، احساس و رفتار آدمی درآمیخته است. غربت درتصوف و عرفان اسلامی، حضوری قابل‌اعتنا دارد و صاحب ابعاد معنایی و تفسیرهای گوناگون است، همچنین غم غربت از موثرترین انفعالات روحی درادب فارسی به‌ویژه در قرن هشتم قلمداد می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با هدف بررسی اشعار خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی در حوزۀ نوستالژی عرفانی صورت‌گرفته تا بتوان از نگاه این شاعران عارف انواع غم غربت و عوامل مؤثر در ایجاد این اندیشه بررسی و تبیین گردد. مهم‌ترین دستاورد این پژوهش شناسایی عوامل مختلف تاثیرگذار بر فکر و ذهن شاعر و بررسی میزان انعکاس آن برای درک و ارتباط بهتر با اشعار ایشان می‌باشد. دوری از وطن اصلی و معشوق حقیقی، مضمون نوستالژی دو شاعر است. نتایج این مقاله بیانگر آّن است که سلمان ساوجی مانند خواجوی کرمانی، غربت عرفانی برخاسته از فراق محبوب حقیقی و دوری از وطن اصلی را دریافته‌است.
Language is the most important tool for communication by means of which human being can express his or her meanings and various needs. One of such needs is expression of envy, homesickness, and grief for the past called nostalgia. The sense of nostalgia is mingled with the thinking, sensation, and behavior of humankind. In Sufism and Islamic mysticism, nostalgia is remarkable presence having meaningful dimensions and various interpretations. In addition, nostalgia is the most impressive psychological activities in Persian literature, especially in the eighth century for which there are two mystical poets, namely Khaju Kermani and Salman Savoji. This paper investigates through descriptive analytic methodology aimed at the study of the poems by Khaju Kermani and Salman Savoji on the mystical nostalgia to explain the different types of nostalgia and the causes pertinent to that notion from their standpoint. The most significant thing this paper accomplishes is the identification of various factors affecting the mind and thought of the poet and its reflection on the better understanding and relation with their poems. The original staying away from home country and real beloved is the nostalgic themes of their works. The results of this paper explains why Salman Savoji, like Khaju Kermani, has felt the mystical nostalgia arisen from distance from real beloved and original homeland. After a short introduction on the multifaceted concepts of traditional, modern, and postmodern nostalgia, the writer deals with the explanation and account of nostalgic idea and its subdivisions in Khaju Kermani’s and Salman Savoji’s divans with reference to dictionaries and reference sources and articles, and thereafter, he mentions some evidences of their literature for each subject matter.
خلاصه ماشینی:
غربت‌اندیشی عارفانه خواجوکرمانی و سلمان ساوجی سمیه عبدالهی‌نجات 1 محمد‌رضا زمان احمدی 2 عبدالرضا مدرس‌زاده 3 چکیده زبان مهم‌ترین ابزار برقراري ارتباط است که از طریق آن انسان می تواند به بیان مفاهیم و نیازهاي گوناگون خود بپردازد؛ یکی از این نیازها، بیان حسرت ، دل‌تنگی و غم غربت نسبت به گذشته‌است که نوستالژی نامیده‌می‌شود.
اين پژوهش با روش توصيفي - تحليلي و با هدف بررسي اشعار خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی در حوزۀ نوستالژی عرفانی صورت‌گرفته تا بتوان از نگاه اين شاعران عارف انواع غم غربت و عوامل مؤثر در ایجاد این اندیشه بررسی و تبیین گردد.
نتایج این مقاله بیانگر آّن است که سلمان ساوجی مانند خواجوی کرمانی، غربت عرفانی برخاسته از فراق محبوب حقیقی و دوری از وطن اصلی را دریافته‌است.
بار دیگر از فلک پران شوم آنچه اندر وهم ناید آن شوم (مولوی ، دفتر3 : بخش 187) به‌هر‌روي، در این مجال به برخی از اندیشه‌هاي عرفانی که با غربت‌اندیشی آمیختگی آشکارتري دارند، اشاره می‌شود: از غربت دو معناي کلی مستفادمیشود: اول غربتی است که در قوس نزول به‌وجود‌می‌آید و با مفاهیمی چون هبوط، آفرینش و تنزل روح درآمیخته است و دوم غربتی که در آغاز قوس صعود و بدایت سلوك براي سالک به‌صورت خودآگاهانه حاصل‌می‌گردد.
چنان‌که در بالا اشاره‌شد، از غربت دو معناي کلی مستفادمیشود: اوّل غربتی است که در قوس نزول به‌وجود می‌آید و با مفاهیمی چون هبوط، آفرینش و تنزل روح درآمیخته‌است و دوم غربتی که در آغاز قوس صعود و بدایت سلوك براي سالک به‌صورت خودآگاهانه حاصل‌می‌گردد، که درذیل به ذکر توضیحات و زیرمجموعه‌های آنان همراه با بیان شاهدمثال‌های شعری خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی پرداخته‌می‌شود.
(
, 
, 
)
