چکیده:
تعمق در بوطیقای روایتِ مخزن‌الاسرار نظامی نشان می‌دهد که کلیت ساختار این اثر، گفتمانی مشتمل بر بیست مقاله با موضوعات متنوع است که شاعر در هر مقاله برحسب گفتمانی اخلاقی- دینی به طرح موضوعاتی نظیر آفرینش، جایگاه انسان، ارزش سخن، بی‌اعتباری دنیا و...پرداخته است. از دیدگاه نشانه - معناشناسی آنچه در این گفتمان مهم به نظر می‌رسد، روش چینش و توسعۀ معنایی کلام شاعر است، چراکه در هر مقاله از کلیات شروع کرده و به‌تدریج – به‌خصوص در ابیات پایانی هر مقاله-، سخن خود را با هنرمندی به سمتی میبرد که سپسِ آن حکایتی مرتبط با موضوع و معنای گفتمان مقاله می‌آورد و با این کار علاوه بر معنای تازه بخشیدن به گفتمان، بستری برای ایجاد بسط و اثبات معنایی گفتمان فراهم می‌آورد. هدف پژوهش حاضر تحلیل فرایند بسط و اثبات معنا در گفتمان مخزن‌الاسرار است، بنابراین نگارنده جهت اثبات ادعاها و همچنین علمی‌کردن نتایج کار، از نظریۀ «روش سازی معنایی» ونسان ژوو (1997) مدد گرفته است. نتایج پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تحلیلی فراهم آمده نشان می‌دهد که نظامی در مخزن‌الاسرار در هر مقاله ابتدا اطلاعاتی کلی در یک گفتمان با فضای خاص می‌آورد، سپس با محدود کردن دامنۀ کلام، سخن خود را به حکایتی متصل می‌کند که مضمون آن با ارزیابی یک شخصیت داستانی، مؤید و بسط دهندۀ معنا و مضمون گفتمان در آن مقاله است.
Contemplation on the narratives of the military secret reservoir shows that the whole structure of this work is a discourse consisting of twenty articles on various topics. .Paid. From the point of view of sign-semantics, what seems important in this discourse is the method of arrangement and semantic development of the poet's words, because in each article he starts from generalities and gradually - especially in the final verses of each article - moves his speech towards the artist. Which then brings an anecdote related to the subject and meaning of the discourse of the article, and in doing so, in addition to giving new meaning to the discourse, provides a platform for the expansion and proof of the meaning of the discourse. The purpose of this study is to analyze the process of expansion and proof of meaning in the discourse of the repository of secrets, so the author has used the theory of "semantic methodology" by Vincent Zhou (1997) to prove the claims and also to scientifize the results. The results of the present study, which are provided in a descriptive-analytical manner, show that in the article, the system in the repository of secrets first brings general information in a discourse with a specific space, then by limiting the scope of speech, connects its speech to an anecdote. A fictional character confirms and expands the meaning and content of the discourse in that article.
خلاصه ماشینی:
در مورد متن های کهن در ادبیات فارسی تحقیق های فراوانی از منظرهای مختلف انجام شده است ، به گونه ای که پس از تصحیح نسخه ای خطی از این متون ، هر نوشته ای در مورد آن نو و جدید به حساب میآید، ولی پس از گذشت زمان انجام تحقیقاتی پیرامون این متون ، تنها به مدد بررسی آن ها از دیدگاه و دریچه های جدید است که تحقیقاتی نو رقم میزند، بر همین اساس نگارنده در این تحقیق نه قصد واکاوی معنای واژه ای از مخزن الاسرار را دارد و نه بر آن است تا صور خیال و عناصر بلاغت را در آن بررسی کند، بلکه میخواهد طرحی نو درانداخته و از دیدگاه جدیدترین نظریه های روایی و نشانه معناشناسی به بررسی فرایند تولید معنا در گفتمان این اثر بپردازد.
در ژرف ساخت مقالت چهارم مخزن الاسرار (در رعایت حق رعیت ) با تکیه بر نظریه روش شناسی معنایی ژوو، پس از تحلیل ساختار کلام به نشانه هایی میرسیم که در خدمت تولید معنای متن هستند، گفته پرداز پس از ذکر کلیاتی از خصوصیات آدمی و آماده کردن فضای روایت ، سخن خود را به سمتی میبرد که معنای آن «داد و انصاف » در حق مردمان است : گردن عقل از هنر آزاد نیست هیچ هنر خوب تر از داد نیست (نظامی، ١٣٧٣: ٦٣) و پس ازاین بیت ؛ گفتمان به سمتی میرود که با بسامد بالای واژۀ «داد» در گفتمان مواجه میشویم .
(
, 
, 
)
