استقلال نظام تعليم و تربيت اسلامي؛ مفهوم كليدي در انديشه هاي تربيتي استاد حسيني مقاله

انديشمندان پيشرو و صاحبنظر يا در مجموعة آثار خود از يك مفهوم كليدي نام آورده و سپس تمامي اجزاء نظام فكري خود را حول آن نقطة دال مركزي تنظيم كرده و به نوعي درصدد بسط و شرح آن برمي‌آيند و يا عناصر انديشگي آنان به تدريج در بستر زمان طرح شده اما از چنان سازواري برخوردار است كه مي‌توان كليّت آن را بر محور آن مؤلفه مركزي تنظيم و تفسير كرد. در اين فرض چنانچه در كشف و گزينش آن مؤلفه مركزي به درستي عمل كرده باشيم، آن پاية محوري، ‌نقطة ثقل نظام انديشه‌ورزي آن انديشمند بوده و بايستي بتوان همة اجزاء اين پيكره را به نحوي به سوي آن مفهوم محوري تحليل برد و نقش كليدي آن را در ميان ساير مسايل مورد توجه وي نشان داد. استاد انديشمند دكتر سيّدعلي‌اكبر حسيني از جمله متفكران تربيتي در حوزة دوم است كه به هر دليل، خود، به انتخاب يك مفهوم محوري يا كليد واژه اصلي نپرداخته ولي شايد بتوان با مروري بر ‌آثار وي، «استقلال نظام تعليم و تربيت اسلامي» را به عنوان مهم‌ترين پاية انديشه‌هاي تربيتي وي قلمداد كرد. در اين مقاله نخست مروري بر سير آراء و انديشه‌هاي وي در حوزه تعليم و تربيت اسلامي خواهيم داشت اعم از: 1ـ «مباحث نظري» تعليم و تربيت اسلامي شامل: تاريخچه تعليم و تربيت اسلامي؛ مباني، روش‌ها، مسايل وفلسفه تعليم و تربيت اسلامي؛ نظريه تربيتي اسلام؛ راهبردهاي نظام تربيتي در اسلام و ويژگي‌هاي نظام آموزشي آن؛ بهداشت رواني و روان‌شناسي اسلامي؛ علوم انساني اسلامي؛ اهداف دانشگاه اسلامي و نظام آموزش عالي؛ و نسبت فرهنگ و تمدن با تعليم و تربيت اسلامي. 2ـ «مباحث كاربردي» در خصوص: مسايل ارزشيابي و عملكرد تحصيلي، پيش رفت و شكست تحصيلي، آزمون‌هاي هوشي و استعداد سنجي و تجارب آموزشي و فرهنگي؛ و سپس به تبيين مهم‌ترين مفهوم كليدي در انديشه‌هاي تربيتي وي مي‌پردازيم يعني استقلال نظام تعليم و تربيت اسلامي ، كه شامل مؤلفه‌هاي زير خواهد بود: 1- نگاه نظام‌مند و سيستمي به عناصر گوناگون تعليم و تربيت اسلامي. 2- احصاء كامل و دقيق تمامي عناصر اصلي و فرعي در مجموعه. 3- تفكيك و تعريف علمي مبادي، مباني،‌منابع،‌مسايل،‌موضوع، اهداف، اصول، مكاتب، روش‌ها و نتايج در تعليم و تربيت اسلامي. 4- جداسازي و تعيين مرزهاي نظام تعليم و تربيت اسلامي از نظام‌هاي تعليم و تربيت غير اسلامي و مادي‌گرايانه. 5- ارائه و تبيين نظرية خاص تربيتي اسلام. آنگاه در فراز پاياني سعي دارد ردپايي از محورهاي پنج‌گانه را در آ‌ثار استاد نمايه كرده و در نهايت، همچون پاره‌اي صاحبنظران كه ايشان را پدر تعليم و تربيت اسلامي در ايران ناميدند، به وجود نشانه‌هايي در اين خصوص اشاره مي‌كند از جمله: 1- معرفي تعليم و تربيت اسلامي به عنوان يك نظام تعليم و تربيت مستقل 2- معرفي و تبيين عناصر مهم نظام تعليم و تربيت اسلامي 3- گستردگي حوزة انديشگي در معرفي عناصر تعليم و تربيت اسلامي 4- ارائه نظريه تربيتي اسلام 5- ارائه نظريه خاص در خصوص علوم انساني اسلامي 6- نقش پيش‌تازي در احياء رشته تعليم و تربيت اسلامي در ايران در ابعاد علمي ـ نظري و عملي ـ اجرايي 7- اهتمام به نگاه پژوهشي و علمي به مهم‌ترين مسايل نظام آموزش عالي و آموزش و پرورش ايران.