طراحی و تبیین مدل اثربخشی مدیریت دانش بر اثربخشی سازمان‌های خدماتی: رویکرد آمیخته مقاله

مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی زمستان 1399 - شماره 32 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎35 صفحه - از 7 تا 41 )

کلیدواژه ها: اثربخشی مدیریت دانش به کارگیری دانش ایجاد دانش حفظ دانش نوآوری اثربخشی سازمانی سودآوری اثربخشی سازمانی اثربخشی سازمانی Knowledge creation Organizational effectiveness innovation effectiveness profitability knowledge retention Management effectiveness Knowledge application effectiveness Organizational

fa en

چکیده:

مقدمه: موفقیت‌های مختلف سازمان‌ها بر حسب توانایی آنها در ارائه خدمات با مدیریت دانش ارتباط دارد. به همین دلیل بررسی رابطه مدیریت دانش با اثربخشی سازمانی از اهمیت زیادی برخوردار است. نتایج پژوهش‌ها نشان داده است که در کل مدیریت دانش با اثربخشی سازمانی رابطه مثبت معناداری دارد، ولی میزان این رابطه براساس پژوهش‌های مختلف متفاوت است. هدف این پژوهش تعیین مولفه‌های مدیریت دانش و بررسی میزان تاثیر آنها بر اثربخشی سازمانی است. روش‌شناسی: برای این منظور از روش‌شناسی آمیخته استفاده شد. در مرحله کیفی ابتدا براساس پیشینه نظری و تجربی، مولفه‌های مدیریت دانش مشخص و سپس به کمک 11 ارزیاب خبره با اجرای سه مرحله پانل دلفی، میزان توافق آنها در خصوص مولفه‌ها با ضریب کندال (W) مشخص شد. در مرحله کمی، براساس نتایج بخش کیفی یک پرسشنامه مدیریت دانش تهیه و همراه با پرسشنامه اثربخشی سازمانی بین 293 نفر که به روش در دسترس انتخاب شده بودند توزیع و داده‌ها جمع‌آوری گردید. روایی سازه هر دو پرسشنامه با تحلیل عاملی تاییدی بررسی شد. در هر دو پرسشنامه برازش مدل با داده‌ها قابل قبول بود. یافته‌ها: آلفای کرانباخ هر یک از پرسشنامه‌های مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی در حالت کلی به ترتیب 96/0 و 93/0 به دست آمد. جهت تحلیل داده‌ها از مدل‌یابی معادله ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد. نشانگرهای سازه مدیریت دانش به ترتیب میزان تاثیر این سازه برآنها عبارتند از: بکارگیری دانش، درونی‌سازی دانش، بیرونی‌سازی دانش، تسهیم دانش، ایجاد دانش و حفظ دانش. نشانگرهای سازه اثربخشی سازمانی به ترتیب میزان تاثیر این سازه بر آنها عبارتند از: عملکرد کارکنان، کارآیی عملیاتی، تصویر ذهنی ارباب رجوع، نوآوری، سودآوری و توسعه خدمات.. نتایج نشان ‌داد که مدیریت دانش بر اثربخشی سازمانی تاثیر مثبت دارد، به طوری که 6/7 درصد از واریانس اثربخشی سازمانی توسط مدیریت دانش تبیین می‌شود که جزو اندازه اثرهای متوسط محسوب می‌شود. در بین مولفه‌های مدیریت دانش، فقط مولفه‌های ایجاد، حفظ و بکارگیری دانش بر متغیر اثربخشی سازمانی تاثیر مثبت دارند. براساس نتایج تحلیل مسیر در بین مولفه‌های مدیریت دانش فقط ایجاد دانش و حفظ دانش بر متغیر اثربخشی سازمانی (یعنی نمره کل اثربخشی سازمانی) تاثیر مثبت دارند (05/0>P)، در حضور این دو متغیر سایر مولفه‌ها تاثیر معناداری بر نمره کل اثربخشی ندارد (05/0>P). این دو متغیر با هم در حدود 20 درصد از واریانس اثربخش را تبیین کرده‌اند (جدول 10). نتایج تحلیل مسیر در خصوص تاثیر مولفه‌های مختلف مدیریت دانش بر مولفه‌های مختلف اثربخشی سازمانی نشان داد که فقط سه مولفه توسعه خدمات، سودآوری و نوآوری اثربخشی سازمانی با مولفه‌های مختلف مدیریت دانش رابطه دارند. در مولفه توسعه خدمات فقط ایجاد دانش، حفظ دانش و بکارگیری دانش تاثیر مثبت و معنادار بر آن دارند، به‌طوری که در حدود 41 درصد از واریانس مولفه توسعه خدمات (متغیر وابسته) توسط مولفه‌های ایجاد دانش، حفظ دانش و بکارگیری دانش (متغیرهای مستقل) تبیین شده است. در مولفه سوآوری فقط تاثیر مولفه‌های ایجاد دانش و بکارگیری دانش معنادار است به طوری که در حدود 32 درصد از واریانس مولفه سودآوری تبیین شده است. در مولفه نوآوری فقط تاثیر مولفه‌های ایجاد دانش و حفظ دانش معنادار است به طوری که در حدود 18 درصد از واریانس مولفه نوآوری تبیین شده است. وجود رابطۀ معنادار بین اثربخشی مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی در پژوهش‌های مختلف مشخص شده است بحث و نتیجه‌گیری: براین اساس لزوم توجه به مولفه‌های ایجاد، حفظ و بکارگیری به منظور دستیابی به اثربخشی سازمانی مورد تاکید قرار می‌گیرد. برنامه‌ریزی بلندمدت برای ارتقاء سطح بیشتر اثربخشی کارکردهای خلق دانش؛ اصلاح و تقویت برنامه‌های اثربخشی کارکردهای ذخیره دانش؛ اصلاح و تقویت برنامه‌های اثربخشی کارکردهای تسهیم دانش؛ برنامه‌ریزی بلندمدت برای ارتقاء سطح بیشتر اثربخشی کارکردهای بکارگیری دانش؛ برنامه‌ریزی بلندمدت برای ارتقاء سطح بیشتر اثربخشی کارکردهای درونی‌سازی دانش و برنامه‌ریزی بلندمدت برای ارتقاء سطح بیشتر اثربخشی کارکردهای بیرونی‌سازی دانش مواردی هستند که باید بر آنها تاکید شود.

Introduction: The various successes of organizations are related to knowledge management in terms of their ability to provide services. Therefore, examining the relationship between knowledge management and organizational effectiveness is very important. Researches have shown that, in general, knowledge management has a significant positive relationship with organizational effectiveness, but the extent of this relationship varies based on different studies. The purpose of this study was to determine the components of knowledge management firslty, and then to examine their impact on organizational effectiveness. Methodology: For these purposes, mixed methodology was used with the priority of qualitative method over quantitative one. In the qualitative stage, first based on theoretical and experimental background, the components of knowledge management were identified, and then with the help of 11 expert evaluators by performing three stages of Delphi panel, the degree of agreement on the components with Kendall coefficient (W) was determined. In the quantitative stage, based on the results of the qualitative part, a knowledge management questionnaire was prepared and distributed along with the organizational effectiveness questionnaire among 293 people who were selected by the convenince sampling and data were collected. The construct validity of both questionnaires was assessed by confirmatory factor analysis. In both questionnaires, the fit of the model with the data was acceptable. Findings: The Cronbach’s alpha of knowledge management and organizational effectiveness questionnaires were 0.96 and 0.93, respectively. Indicators of knowledge management construct, with respct to the impact of this construct on them respectively are: knowledge application, knowledge internalization, knowledge externalization, knowledge sharing, knowledge creation and knowledge retention. Indicators of organizational effectiveness structure, with respect to the impact of this construct on them respectively are: employee performance, operational efficiency, client's mental image, innovation, profitability and service development. Structural equation modeling (SEM) and path analysis were used to analyze the quantitative data. The results revealed that knowledge management positively influenced organizational effectiveness, such that about %7.6 of its variance is explained by knowledge management, which is considered as the average effect size. Among the knowledge management components, only knowledge creation, knowledge retention, and knowledge application positively influenced organizational effectiveness. According to the results of path analysis among the components of knowledge management, only knowledge creation and knowledge retention have a positive effect on the organizational effectiveness variable (i.e. total organizational effectiveness score) (P 0.05). Together, these two variables accounted for about 20% of the effective variance (Table 10). The results of path analysis regarding the effect of different components of knowledge management on different components of organizational effectiveness showed that only three components of service development, profitability and innovation of organizational effectiveness are related to different components of knowledge management. In the service development component, only knowledge creation, knowledge retention and knowledge application have a positive and significant effect on it, so that about 41% of the variance of the service development component (dependent variable) by the components of knowledge creation, knowledge retention and knowledge application (independent variables) is explained. In the equity component, only the effect of the components of knowledge creation and application of knowledge is significant, so that about 32% of the variance of the profitability component is explained. In the innovation component, only the effect of the components of knowledge creation and knowledge retention is significant, so that about 18% of the variance of the innovation component is explained. There is a significant relationship between knowledge management effectiveness and organizational effectiveness in various studies. Discussion: It can be concluded that knowledge creation, retention and application need to be emphasized in achieving organizational effectiveness. Long-term planning to further enhance the effectiveness of knowledge creation functions; improving and strengthening programs for the effectiveness of knowledge storage functions; improving and strengthening programs for the effectiveness of knowledge sharing functions; long-term planning to further enhance the effectiveness of knowledge utilization functions; long-term planning to further enhance the effectiveness of knowledge internalization functions and long-term planning to further enhance the effectiveness of knowledge externalization functions are areas that need to be emphasized.

خلاصه ماشینی:

طراحي و تبيين مدل اثربخشي مديريت دانش بر اثربخشي سازمان هاي خدماتي: رويکرد آميخته علي ايزانلو مجتبي رفيعي  حسن فراتي  چکيده هدف از اجراي اين پژوهش تعيين مؤلفه هاي مديريت دانش و بررسي ميزان تأثير آن بر اثربخشي سازماني است . نتايج پژوهش ها نشان داده است که درمجموع ، مديريت دانش با اثربخشي سازماني رابطه مثبت معنيداري دارد، ولي ميزان اين رابطه بر اساس پژوهش هاي مختلف ، متفاوت است . از اين رو، لازم است با بررسي پيشينه از بين مدل هاي مختلف ، بهترين مدل را براي سازمان هاي خدماتي با توجه به بافت اين سازمان ها، انتخاب و سپس بر اساس آن ابزار مناسب تهيه کرد و درنهايت ، رابطه مديريت دانش و مؤلفه هاي آن را با اثربخشي سازماني و اجزاي آن بررسي کرد. در ادامه پس از ارائه اطلاعات جمعيت شناسي (الف ) و آماره هاي توصيفي متغيرهاي پژوهش (ب )، نتايج مربوط به برازش مدل نظري (ج ) و نيز رابطه بين مؤلفه هاي مديريت دانش و اثربخشي سازماني (د) ارائه شده است . بر اساس نتايج جدول (٦) فقط متغيرهاي کارايي عملياتي (OPE)، تصوير ذهني ارباب رجوع (CME) و عملکرد کارکنان (SP) با مؤلفه هاي مديريت دانش رابطه معنيداري وجود ندارد (٠٠٥>P) در ساير موارد رابطه بين متغيرها با آلفاي ٠/٠٥ معنيدار است (٠٠٥ 1 براي بررسي ميزان برازش مدل نظري پژوهش از مدل يابي معادله ساختاري استفاده شده است .

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود