چکیده:
کمک به محرومین، پاسخ به نیاز درونی انسان است؛ اگر چه شدت و قوت میل درونی به خوبی کردن، در همه افراد یکی نیست. علاوه بر این، دستگیری از نیازمندان بهعنوان یک وظیفه و امر دینی در متون نقلی بهشدت مورد تأکید قرار گرفته است. آنچه که در جامعه اسلامی باید ترویج شود، بخشش داوطلبانه با مختصات دینی و قرآنی آن است. اگر رفتار بخشش داوطلبانه منطبق بر چارچوب دینی نباشد، نهتنها از اجر معنوی برخوردار نیست، بلکه آسیبهای دیگری نیز با خود بههمراه خواهد داشت. در این پژوهش با توجه به ضرورت انطباق کمکهای داوطلبانه با مختصات دینی و لزوم ارائه برنامههای اصلاحی در این خصوص، پس از بررسی آیات قرآن در موضوع انفاق، مهمترین مختصات و بایستهها در بخشش داوطلبانه استخراج و دستهبندی شدند. در ادامه برای سنجش وضعیت موجود 474 نفر از پنج ناحیه مختلف شهر تهران بهعنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج بررسیها نشان میدهد که در برخی از ویژگیها، رفتار حاضر انطباق زیادی با رفتار مطلوب دارد و در برخی ویژگیها نیازمند به کار فرهنگی برای اصلاح و یا بهبود هستیم.
Assisting the deprived people is an answer to man’s inner need; although the inner need to do good does not equally exist in all human beings. Besides, helping the needy as a religious duty and commandment has been emphasized on in the religious traditions. What should be promoted in the Islamic society is voluntary donation and charity based on religious and Quranic characteristics. If the behavior of voluntary donation is not in congruence with religious framework, not only it will not have spiritual rewards, but also will be accompanied with other harms. In the light of the necessity of compatibility of voluntary donation with religious features and the necessity of offering a reformed plan in this regard, after studying the verses of the Quran about charity and donation, the most important characteristics and necessities of voluntary donation have been extracted and classified. In order to assess the existing condition, 474 people were selected as sample from five different regions of Tehran. The findings of the study indicate that in some features the existing behavior is to a large extent compatible with the desired behavior while in some features we need to improve or reform them through cultural activities.
خلاصه ماشینی:
به طور مشــخص اين پژوهش در صدد پاســخ به اين سؤال است که رفتار مطلوب در حوزه فعاليت هاي خيرخواهانه در کمک به ديگران داراي چه ويژگيهايي است و وضعيت رفتــاري نمونه مورد مطالعه در اين خصوص چگونه اســت شناســايي اين فاصله ، مقدمه طراحي برنامه هاي تبليغاتي براي بهبود وضعيت موجود خواهد بود.
(سوره بقره ، آيات ٢٦٩-٢٦٨) بنابراين لازم اســت چارچوب رفتار مطلوب در بخشــش خيرخواهانه شناخته شود و پس از آن ميزان انطباق رفتار جامعه (که در پژوهش حاضر نمونه مورد مطالعه بخشــي از شــهر تهران است ) با اين چارچوب سنجيده شــود تا در نقاطي که ضعف وجود دارد، برنامه ريزي لازم براي بهبود انجام شود.
در مرحله نخست با استفاده از تحليل مضمون آيات انفاق مورد بررسي قرار گرفته و در مرحله دوم آزمون هاي آماري مختلف براي ســنجش وضعيت موجود نمونه مورد مطالعه اجرا خواهد شد.
جدول ٣: تحليل مضمون آيات انفاق براي شناخت رفتار مطلوب(به تصویر صفحه رجوع شود) مضمون مضامين محوري سازمان دهنده مضامين پايه جايگزين صدقه اي که با منت و آزار باشد: سخن خوب و رد کردن سائل با روي خوش اولويت داشتن انفاق پنهان بر آشکار استمرار و مداومت بر انفاق ويژگي ها و در نظر گرفتن اولويت ها درخصوص گيرندگان انفاق بايسته هاي رفتاري در انجام انفاق انفاق زود و بدون تأخير انفاق فقط با نيت الهي و رضايت او برتر بودن انفاق در شرايط سخت و نامطمئن عدم ترس از فقر در اثر انفاق از آنچه که انسان دوست دارد بايد انفاق کند کيفيت چيزهايي که انفاق از مال طيب و حلال انفاق مي شود انفاقي که انجام ميشود، بايد به نيکويي و خوب انجام شود.