چکیده:
با وجود تنوع و تکثر ابزارهای نوین آموزشی، کتاب درسی با ارزشترین وسیلة آموزشی در همة مقاطع تحصیلی به شمار میآید و در تحقق اهداف آموزشی نقش اساسی ایفا میکند. کتاب درسی دانشگاهی ابزاری است که مدرّسان به منظور آموزش دانشجویان به کار میگیرند. برای افزایش اثربخشی کتابهای درسی، نقد و ارزیابی آنها با استفاده از معیارهای دقیق از جنبههای مختلف ضروری است. این پژوهش میکوشد تا کتاب صرفونحو عربی (ماهیار، 1373) را که سازمان «سمت» برای دانشجویان کارشناسی رشتة زبان و ادبیات فارسی در نظر گرفته است، براساس صد ویژگی کتابهای دانشگاهی در ده مقولة: تخصصگرایی و هدفمندی موضوعی، توان نظری و دلالتهای کاربردی، توان استنادی و ماهیت میانرشتهای، جامعیت و روزآمدی، صلاحیت و کارنامة پدیدآورندگان، پاکیزگی نگارشی و ادبی، انسجام محتوایی و ساختاری، همخوانی با نظریههای یادگیری، ماهیت تعاملی و توان انگیزشی، ویژگیهای فیزیکی و ظاهری، با روش تحلیل انتقادی به بررسی بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر این است که مولف اثر مذکور نیمی از اصول دهگانة را در کتابش رعایت کرده و از نیمی دیگر (البته نه به طور کامل) غفلت ورزیده است؛ در نتیجه، بازنگری آن میتواند در رفع نواقص موجود در آن موثر باشد تا در چاپ جدید، مخاطب بتواند بیشترین بهرهوری از کتاب را داشته باشد. ویژگی کتابهای دانشگاهی، صرف ونحو عربی، عباس ماهیار، و اصول منصوریان.
Evaluation and critique of the quality of the book "Arabic grammar" by Abbas Mahyar (Based on Mansourian's ten criteria(AbstractDespite the variety of new educational tools, the textbook is the most valuable educational tool in all levels and plays a key role in researching educational purposes. University textbooks are a tool that teachers use to educate students, and to increase the effectiveness of textbooks and their effectiveness, they need to be critiqued and evaluated using accurate criteria. The textbook has features that judging its quality requires critique and consideration from various aspects. This study tries to study one of the textbooks of Samt Publications, which is intended for undergraduate students of Persian language and literature, based on 100 features of university books, which is summarized in 10 categories, by descriptive-analytical method. The results show that Mahyar has observed half of the ten principles in his book and has neglected half of them (though not completely).Keywords: Characteristics of academic books, Arabic grammar, Abbas Mahyar, Mansourian principles
خلاصه ماشینی:
سـؤال اصـلی: کـدام یـک از شـاخص هـا و معیارهـای ارزیـابی کتـاب هـای درسـی دانشگاهی، در کتاب صرف ونحو عربی اثر عباس ماهیار رعایت شده است ؟ سؤال فرعی: ـ آیا مؤلف درخصوص تخصص گرایی و هدفمندی موفق عمل نموده است ؟ ـ توان نظری و دلالت های کاربردی در کتاب چگونه است ؟ ـ توان استنادی و ماهیت میان رشته ای کتاب چگونه است ؟ ـ از نظر جامعیت و روزآمدی کتاب چگونه عمل کرده است ؟ ـ صلاحیت و کارنامۀ پدید آورنده چگونه بوده است ؟ ـ آیا پاکیزگی نگارشی و ادبی در کتاب رعایت شده است ؟ ـ آیا کتاب از انسجام و یکپـارچگی در طـرز بیـان مطالـب (محتـوایی و سـاختاری) برخوردار است ؟ ـ همخوانی کتاب با نظریه های یادگیری چگونه است ؟ ـ آیا مؤلف از شیوه ای بـرای برقـراری ارتبـاط بـا مخاطـب (ماهیـت تعـاملی و تـوان انگیزشی) استفاده کرده است ؟ ـ ویژگیهای فیزیکی و ظاهری کتاب چگونه است ؟ مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش نقد به خصوص نقد کتب و متون دانشگاهی پلی است که میتواند گذشـته نـامطلوب را بـه آینده ای با وضعیت بهتر سوق دهد.
تردیدی نیست که در زمینـه نقـد کتـب آموزشـی زبـان عربی پژوهش های زیادی تاکنون صورت گرفته که از جمله آن ها مـیتـوان بـه مـوارد زیـر اشاره کرد: ـ اشکوری (١٣٨٩)، با هدف نقد، به بررسی و اصلاح کتاب ترجمـه و شـرح مبـادی العربیۀ: جلد چهارم ، قسمت صرف پرداخته و در این زمینه تلاش نموده است تا نقـاط قـوت و ضعف آن را به عنوان یکی از منابع مهم تدریس دانشـگاهی و حـوزوی در شـاخۀ صـرف عربی بیان کند و با بررسی دقیق در متن کتـاب بـه اشـتباهات مربـوط بـه مؤلـف و همچنـین اشتباهات چاپی همراه با ذکـر دلایـل آن بپـردازد.