چکیده:
یکی از عوامل وقوع مخاطرات محیطی، تغییر الگوی جریان آب سطحی در دشت های سیلابی به دنبال احداث شبکۀ‌های پخش سیلاب است. هدف از این تحقیق، تهیه نقشه پهنه بندی مناطق آسیب پذیر ایستگاه پخش سیلاب دشت موسیان در استان ایلام بعد از اجرای پروژه آبخوان‌داری در این دشت می‌باشد. برای تهیه این نقشه، پنج عامل مؤثر در تغییر الگوی جریان شامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت جریان، سازندهای زمین شناسی و تغییرات کاربری اراضی مورد بررسی قرار گرفت. سپس در محیط GIS به هر طبقه از عوامل مذکور بر مبنای دامنه صفر تا 10 امتیاز داده شد و لایه های وزنی مربوطه ایجاد گردید. در ادامه با تلفیق لایه های وزنی ایجاد شده، نقشه پهنه‌بندی آسیب پذیری منطقه بر مبنای 5 طبقه خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد ایجاد شد. نتایج نشان داد مهمترین عامل تهدید و ایجاد خطر، تمرکز آبراهه ها در پشت خاکریزهای حساس به فرسایش است. همچنین محدوده مورد مطالعه از نظر آسیب پذیری شامل سه کلاس با ریسک متوسط، زیاد و خیلی زیاد است و به‌ترتیب 16، 62 و 22 درصد سطح منطقه را شامل می‌شود. عرصه پخش سیلاب و بالادست، مناطق خطرخیز و اراضی پائین‌دست آن آسیب‌پذیرترین قسمت های حوضه از نظر وقوع سیلاب و نهشته های رسوبی می‌باشد.
One of the causes of environmental hazards is the change in the pattern of surface water flow in floodplains following the construction of flood Spreading networks. The purpose of this study is to prepare a zoning map of vulnerable areas of the flood Spreading station of Musian plain in Ilam province after the implementation of the aquifer project in this plain. To prepare this map, five factors influencing the change in flow pattern including elevation, slope, flow direction, geological formations, and landuse change were examined. Then, in the GIS environment, each class of the mentioned factors was given a score of zero to 10 based on the range and the corresponding weight layers were created. Then, by combining the created weight layers, the vulnerability zoning map of the area was created based on 5 classes: very low, low, medium, high and very high. The results showed that the most important threat and danger factor is the concentration of waterways behind erosion-sensitive embankments. Also, the study area in terms of vulnerability includes three classes with medium risk, high and very high and covers 16, 62 and 22% of the area, respectively. Flood and upland Spreading areas, risk areas and lowland lands are the most vulnerable parts of the basin in terms of floods and sedimentary deposits.
خلاصه ماشینی:
پهنه بندي آسيب پذيري عرصه هاي پخش سيلاب (مطالعه موردي : ايستگاه پخش سيلاب موسيان استان ايلام ) محمدرضا جعفري ١؛ استاديار تحقيقات حفاظت خاک و آبخيز داري ، مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي ايلام ، سازمان تحقيقات ، آموزش و ترويج کشاورزي ، تهران ، ايران شمس اله عسگري ؛ استاديار تحقيقات وحفاظت خاک وآبخيز داري ، مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي استان ايلام ، سازمان تحقيقات ، آموزش و ترويج کشاورزي ، تهران ، ايران دريافت مقاله : ١٣٩٩/٠٤/٢٤ پذيرش نهايي :١٤٠٠/٠٢/٢٦ چکيده يکي از عوامل وقوع مخاطرات محيطي ، تغيير الگوي جريان آب سطحي در دشت هاي سيلابي به دنبال احداث شبکۀهاي پخش سيلاب است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) لايه هاي کمي و کيفي مناطق آسيب پذير تلفيق لايه هاي وزني نشان داد در منطقه مورد مطالعه سه منطقه متفاوت از نظر وسعت و آسيب پذيري ناشي از تخريب سازه هاي پخش سيلاب ، به ويژه خاکريزهاي که عمود بر جهت جريان هاي سطحي احداث شده است ، وجود دارد (شکل ١٤).
برخي خطرات ديگر شبکۀ پخش سيلاب دشت موسيان که مي تواند حوضه مورد مطالعه را تهديد کند مربوط به کاهش نفوذپذيري ناشي از نهشته هاي رسوبي است ، که باعث افزايش سرعت جريان و شدت سيلاب هاي منطقه مي - گردد، اين نتايج با يافته هاي لين (١٩٥٧ ,Lane), بريانت و گيلور (١٩٩٩ ,Bryant and Gilver), زيلياني و سوريان (٢٠١٢ ,Ziliani and Surian) , چن و تانگ (٢٠١٢ ,Chen and Tang)، مقصودي و همکاران (١٣٨٩)، اسديان (١٣٨٧)، سکوتي اسکويي (١٣٨٢) جعفري و همکاران (١٣٩٥) و ظهوري و جعفري (١٣٨٤) کاملا مطابقت دارد.
(
, 
, 
)
