چکیده:
پژوهش چندرشتهای و توصیفی - تحلیلی حاضر، در چارچوب کلّی روانشناسی زبان، معناشناسی شناختی و زبانشناسی فرهنگی، به مقایسۀ بازنمایی معنایی (مدل ذهنی) و مفهوم‌سازی‌های فعلهای پوشیدن و wear، با توجّه به پوشش بدن انسان، در زبان‌های فارسی و انگلیسی میپردازد. هدف پژوهش بررسی مدلهای ذهنی فارسیزبانان و انگلیسیزبانان و مفهوم‌سازی‌های مختلف آنها با توجّه به مفاهیم پیشنمونهای «پوشیدن» و wear بوده و به این منظور از تابلوهای ذهنی پیشنهادی جانسون - لیرد (1983) استفاده شده است. جامعۀ آماری متشکّل از تمامی کلیدواژهها و عبارتهای فارسی و انگلیسیِ حاوی مفهوم «پوشیدن/ پوشاندن» بود که در شش فرهنگ لغت یکزبانه و دوزبانة منتخب وجود داشت و حجم نمونه شامل واژهها و عبارتهای حاوی مفاهیم پیشگفته است که از این فرهنگها جمعآوری شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که مدلهای ذهنی فارسیزبانان و انگلیسیزبانان و نیز مفهوم‌سازی‌های آنها در این زمینه تفاوتهای چشمگیر و شباهتهای اندکی باهم دارند و فارسیزبانان بهطور پیچیدهتر و متنوّعتری به مفهومسازی و بازنمایی معنایی میپردازند که این امر ناشی از دانش فرهنگی متفاوت آنان در این زمینه است. افزون بر این، فارسیزبانان از تعدادی فعل سبک و فعل مرکب به‌همراه اشیاء پوششی متنوّع استفاده میکنند تا مفهوم «پوشیدن/ پوشاندن» را بیان کنند که موجب چندمعنایی گستردهتر پوشیدن نسبت به wear میشود.
.The present multidisciplinary and descriptive-analytical study compares meaning representations (mental models) and conceptualizations of the Persian verb pooshidan and its English equivalent wear, in respect of covering the human body, in the general framework of psycholinguistics, cognitive semantics, and cultural linguistics. The aim of the study was to investigate the mental models and conceptualizations of Persian speakers and English speakers regarding the prototypical concepts of ‘pooshidan’ and ‘wear’. To do this, the authors availed of mental tableaus suggested by Johnson-Laird (1983). All Persian and English key words and phrases carrying the concept of ‘wear/cover’ existing in six monolingual and bilingual dictionaries made the statistical population and the sample included words and phrases containing the above-mentioned concepts. The results indicated that the mental models of Persian speakers and English speakers and also their conceptualizations have significant differences with little similarities in this domain. In addition, Persian speakers’ conceptualizations and meaning representations are wider and more complex. This results from their different cultural knowledge in the domain. Besides, Persian speakers, unlike the English speakers, avail of a number of light and compound verbs collocating with various covering objects to express the concept of ‘wear/cover’ which results in a wider polysemy for pooshidan than wear. .
خلاصه ماشینی:
ازآنجاکه تا کنون دربارٔە بازنمایی معنایی پوشیدن و مفهـوم سـازی هـای مربـوط بـه آن در ارتبـاط بـا اندام های مختلف بدن در فارسی و انگلیسی پژوهشی انجام نشده اسـت ، پیشـینۀ مطالعـاتی مسـتقیمی در این خصوص یافت نشد؛ امّا روشن و وندحسینی (١٣٩٢) و روشن و عباسی (١٣٩٣) مـدل هـای ذهنـی فارسی زبانان را با توجّه به برخی افعال ، به ترتیب بـا ترکـی آذربایجـانی و کـردی هـورامی بررسـی و بـه تفاوت چشم گیر ترکی آذربایجانی و شباهت عمیق هورامی با آن اشـاره کـرده انـد؛ همچنـین ، در مبحـث چندمعنایی و مقوله هـای شـعاعی، ازبـین پـژوهش هـای مختلـف ، مـی تـوان بـه آثـار شـریفی (١٣٨٨)، کریمیدوستان و روحی بایگی (١٣٩٥) و حسابی (١٣٩٦) اشاره کرد که به ترتیب به چندمعنایی فعـل هـای «افتادن » و «زدن » و بدن واژٔە «سر» پرداخته اند.
hit verbs (رجوع شود به تصویر صفحه) همان طور که در جدول (١) ملاحظه می شود، درحالی که در انگلیسـی از wear بـرای پوشـش هـای کلّی و جزئی سر، به جز ردیف های (١٥) و (٢٠ تا ٣١)، استفاده مـی شـود، در زبـان فارسـی پوشـیدن بـا هیچ یک از آن ها هم آیی ندارد و به جز ردیف های (١ تا ٥) که فعـل مرکّـب (حـاوی بـدن واژه ) بـا آن هـا همراه می شود، سایر پوشش ها همراه هفت فعل سبک مختلف به کار میروند که نشان دهندٔە تفاوت بـارز در مدل های ذهنی سخنوران این دو زبان است .
(
, 
, 
)
