چکیده:
خاندان ترک جوانشیر با قدرت گیری در منطقه روابط دوگانه در گرایش به ایران و روس را در پیش گرفتند. فتحعلیشاه برای تحکیم روابط، با دختر خان جوانشیر ازدواج کرد. این وصلت مانع از آن نشد تا رفتار سیاسی جوانشیریان نسبت به حکومت ایران تحکیم شود. آغابیگم آغا شاعر و آگاه به تمدن جدید همسر فتحعلیشاه شد.این ازدواج در بعد خصوصی و عاطفی ناموفق اما موجب نفوذ جوانشیریان و قراباغیان در ساختار قدرت ایران شد. این مقاله براساس روش تحلیل تاریخی به تشریح وتفسیر نقش بانوان جوانشیری در حرمسرای قاجاری و بعد در قدرت ایران پرداخته است. این ازدواج به ایجاد شبکه قراباغیان در دربار قاجار انجامید که از نقشهای دیوانی و دیپلماتیک، قضایی تا رفتارهای توطئه آمیز برعهده گرفتند.ازدواجهای دیگر بانوان جوانشیری با دیگر شاهزادگان نیز این شبکه را تقویت کرد. شبکه قراباغیان واسطه محلی و منطقهای مهمی برای ارتباط سیاسی و تجاری با روسها و قفقاز شدند. این شبکه که ریشه در حرمسرا داشت با شبکه نظامی و امنیتی، شبکه تجاری و دیوانی تکمیل شد.
The Javanshir Turkish dynasty, gaining power in the region, established dual relations with Iran and Russia. To strengthen relations, Fath Ali Shah married the daughter of Khan Javanshir. This connection did not prevent the Javanshirians from consolidating their political attitude towards the Iranian government. Aghabigam Agha, a poet and aware of the new civilization became the wife of Fath Ali Shah. This marriage failed in the private and emotional dimension, but caused the influence of Javanshirians and Qarabaghians in the power structure of Iran. This article, based on the method of historical analysis, has described and interpreted the role of Javanshiri women in the Qajar harem and later in the power of Iran. The marriage led to the establishment of the Qarabaghian network in the Qajar court, which ranged from court and diplomatic, judicial to conspiracy theories. Other marriages of Javanshiri women with other princes also strengthened this network. The Karabakh network became an important local and regional intermediary for political and trade relations with the Russians and the Caucasus. The network, which had its roots in the harem, was supplemented by a military, security, commercial and court network.
خلاصه ماشینی:
نقش بانوان جوانشیری قراباغ در دربار فتحعلی شاه قاجاری 1 یاسمن جوانشیر 2 منیژه صدری 3 اسماعیل حسن زاده 4 حسین احمدی رونـد قـدرت گیـری خانـدان جوانـشیر از دورة صـفوی آغـاز شـد و در دوره نادرشـاه افـشار و کریم خان زند موقعیت خود را بر قراباغ تثبیت کردند.
او بـه ازدواج هـای سیاسی جوانشیرها با شاه و شـاهزادگان قاجـاری از منظـر عـاطفی نگریـسته و بـین تحولات سیاسی و مسائل عاطفی و عاشقانه پیونـد زده و آغـابیگم را در سـطح یـک شخصیت فوق العاده در دربار قاجاری برجـسته کـرده اسـت ؛ بـه طـوری کـه شـاه در مسائل سیاسی و روابط بین الملل و حتی قرارداد ترکمانچای نظر او را جویا شده و او نیز نقدی بر آن نوشته بود.
نگارندگان این نوشتار درصدد بازنویسی آنچه که در مورد ازدواج هـای سیاسـی و تحولات منطقه ای قراباغ گفته شده ، نیستند، بلکه درصدد روشـن کـردن تـلاش هـا و نفوذ بانوان قراباغی در حرمسرا و نفوذ جوانشیریان در ساختار حکـومتی و اقتـصادی جامعه ایرانی می باشند که برخی از شخصیت های نظامی و اقتصادی قراباغیان تا پایان دوره پهلوی مصدر امور بوده اند.
شاه ضمن واگذاری حکومت قراباغ به ابراهیم خلیل خان جوانـشیر، از دختـر خـان خواسـتگاری کـرد (خـاوری شـیرازی ، ١٣٨٠: ٦٢/١-٦٣) تـا شـاید قدرتمندترین خان نشین قفقاز را تحت کنترل خود درآورد، اما سیاست هـای دوگانـۀ خان نشین ها و بازگشت قدرتمندانۀ روس ها به معادلات قدرت قفقـاز پـس از پایـان 1 درگیری آنها با اروپا، به شکست سیاست ایران انجامید.
جایگاه آغابیگم آغا جوانشیر در حرمسرای قاجاری مهم ترین وصلت خاندان قاجار با جوانشیرها، ازدواج فتحعلـی شـاه بـا آغـابیگم آغـا دختر دوم ابراهیم خلیل خـان جوانـشیر بـود.