چکیده:
قلاع متعددی به جامانده از دوره های مختلف تاریخی در شهرستان درهشهر از توابع استان ایلام موجود است. یکی از این بناها قلعۀ پوراشرف است که در راستای نیل به اهداف نظامی و سیاسی حکام محلی بنا نهاده شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعۀ باستان شناختی قلعۀ پوراشرف و تبیین نقش، جایگاه، و چرایی ساختآن در بستر سیاسی و نظامی شهرستان درهشهر در دورۀ قاجاریه است. سوال پژوهش این است: کالبد اصلی بنای قلعۀ پوراشرف به لحاظ معماری چگونه است و تاریخ دقیق تاسیس و ضرورت ساخت آن در این دوره چیست؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی با رویکرد تاریخی و بر اساس مطالعات میدانی و کتابخانهای به سرانجام رسیده است. نتایج پژوهش نشان م یدهد که بنای پوراشرف بر اساس اجزای سازندۀ آن یعنی برج و باروهای چندطبقه و بلند، تیرک شها، اصطبل درونی قلعه، چاه آب، بازداشتگاه موقت، محل اسکان و استقرار نظامیان، بخش اداری قلعه، و محل ذخیرۀ مواد غذایی آن، بنایی نظامی است. ساخت قلعۀ پوراشرف در احوال سیاسی و نظامی منطقۀ دره شهر جنگ و ناامنی هامتعاقب آن( در دورۀ قاجاریه امری ضروری بوده است و بر اساس مطالعات معماری آن، کارکرد نظامی این قلعه بر کارکرد مسکونی آن غالب بوده است. تاریخ ساخت این بنا یا تاریخ تعمیر آن علی رغمنظرات متعدد دیگر پژوهشگران متعلق به سال 1335 ق است.