چکیده:
منطقۀ اهواز در سدۀ دوم و سوم، دوران شکوفایی علمی خود را داشته است و توانست مرکز حدیثی توانایی را رقم زند. محدثانی مانند فضالة بن ایوب اهوازی و حسن بن سعید و حسین بن سعید بن حماد اهوازی، خاندان مهزیار اهوازی و حضینی اهوازی از راویان مطرح در این مرکز حدیثی هستند. آنها علاوه بر نقش وکلای ائمه اطهار(ع)، حضوری تأثیرگذار در مراکز مهم علمی شیعه را نیز داشته اند. برخی از آنان مانند برادران حماد اهوازی، با تدوین کتب سی گانه فقهی از طهارات تا دیات نقش تعیین کننده ای در تطور جامع نگاری فقه شیعه داشته اند تا آنجا که جامع حدیثی ایشان ملاک و مقیاس تألیفات دیگر محدثان و فقهای شیعه قرار گرفت. از آنجا که این مرکز حدیثی در کتب تاریخ شیعه مغفول مانده است، این نوشتار با تبیین مؤلفه های مرکز حدیثی، در پی آن است تا حوزه علمی اهواز را به عنوان یک مرکز حدیثی شیعه به آزمون بگذارد و نقش آن را در جامع نگاری فقهی بیان نماید.
Ahvaz region has had its period of scientific flourishing in the second and third centuries AH and recorded as the Central of Hadis competence.Muhaddiths like Faddala b. Ayyub, Hassan Ibn Saeed and Hussein Ibn Saeed Hamad Ahwazi, Ali ibn Mahziar Ahvazi, and Hazini Ahvazi are among the scholars who, apart from their roles as representatives of a'imma, had effective bearings in significant Shi'i scientific schools ( Hawza'Ilmiyya), and some of them such as Hammad brothers Ahvazi had defining roles in revolution in holism of Shii Fiqh by compiling thirty-way Fiqhi books about topics from purification to blood money. As long as, their holism on Hadis was determined as criteria for other Shii Muhaddith and Mujtahids.This hadith center has been neglected in Shiite history books. This paper aims to examine Hawza Ilmiyya ( Scientific religious school) in Ahvaz as a Shii Hadis center And express its role in Holism of Jafari Jurisprudence.
خلاصه ماشینی:
در اصطلاح ، ميان علما و مولفين کتب حديثي شيعه در مفهوم جوامع حديثي اختلاف وجود دارد(براي تفصيل بحث ، نک: حسين زاده ، ١٣٨٥ش ، ١٢١-١٣٤)، ولي با توجه به جامعيت در مباحث فقهي که مورد توجه اين پژوهش است مي توان گفت جامع فقهي به کتاب حديثي گفته مي شود که احاديث بترتيب ابواب فقه يا بترتيب حروف تهجي مدون شده باشد(دهخدا، ١٣٥٩ش ) و يا براساس موضوعات فقهي نوشته شود(جديدي نژاد ١٤٢٢ق ، ٥٠).
در آثار مرتبط با اين مرکز حديثي برخي به بررسي خانواده هاي تأثير گذار اين بلاد پرداخته اند که از جمله آن مي توان به مقاله «بررسي جايگاه علي بن مهزيار و خاندان وي در وکالت ائمه (ع )» (عباسي و عبيدي پور، ١٣٩٢ش ، ٢١-٢٤)، «علي بن مهزيار کارگزار ويژه حضرت امام هادي (ع )» (پاک نيا،١٣٨٧ش ، ١٩-٣٠)، «علي بن مهزيار اهوازي» (حسين پوري،١٣٨٢ش ، ١٢٣-١٣٨) و «حسين بن سعيد اهوازي» (عدالت نژاد، ١٣٨٧ش ، ٣٨٨-٣٩٠) اشاره نمود.
با وجود بيان اين مباحث و ويژگي ها براي حوزه علمي اهواز اما نام اين حوزه هيچ گاه در ميان مراکز حديثي شيعه ديده نشده و مؤلفه هاي يک مرکز در مورد اين منطقه به بررسي و تحقيق گذاشته نشده است و شايد همين سبب شده است تا علي رغم حضور بسياري از خانواده ها و راويان برجسته در اين منطقه به نقش آن در پيشبرد معارف شيعه اماميه آنطور که مي بايست نيز پرداخته نشده است .