چکیده:
شکل گیری حکومت صفویه، حمایت شدید پادشاهان این سلسله از آیین اهلبیت(ع)، ایجاد زمینه های مساعد اجتماعی و فرهنگی، نقشی بسزا در تقویت شعر آیینی و مذهبی داشته است. دودمان صفوی برحسب سیاست خود و ضدیتی که با دولت سنی عثمانی داشتند به رسمی کردن مذهب شیعه و رواج تشیع پرداختند و پادشاهان این سلسله شاعران را تشویق به سرودن اشعاری با مضامین شیعی و ستایش از ایمه شیعی کردند که نتیجه آن در ادبیات فارسی سبب سروده شدن اشعاری بود که به جای مدیحه و شعر درباری، به مدح و منقبت اولیای دین و ذکر کرامات ایمه اطهار و مصیبت شهیدان کربلا میپرداخت. صایب بزرگترین شاعر ایرانی عصر صفوی است که به سرودن اشعار و قصاید شیعی زیبا و سرشار از عاطفه صادق و پویا، همت گمارده است. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی نگاشته میشود، نوع نگاه صایب به این مساله و چگونگی تجلی امامان در شعرش بررسی میگردد. پس از مطالعه و بررسی مشخص می-شود عواملی چون شکلگیری حکومت شیعی صفویه، عنایت و توجه ویژه پادشاهان آن به اشاعه و ترویج فرهنگ شیعی، ایجاد بستر مساعد اجتماعی و فرهنگی، در گسترش و رسوخ مفاهیم و عناصر شیعی نقشی غیرقابل انکار داشته است. این مفاهیم و تفکرات در شکلها و قالبهایی بازتابیافته است.
خلاصه ماشینی:
دودمان صفوي برحسب سياسـت خـود و ضـديتي کـه بـا دولـت سـني عثمـاني داشتند به رسمي کردن مذهب شيعه و رواج تشيع پرداختند و پادشاهان ايـن سلسـله شـاعران را تشويق به سرودن اشعاري با مضامين شيعي و ستايش از ائمۀ شيعي کردند که نتيجۀ آن در ادبيات فارسي سبب سروده شدن اشعاري بود که به جاي مديحه و شعر دربـاري، بـه مـدح و منقبت اولياي دين و ذکر کرامات ائمه اطهار و مصيبت شهيدان کربلا مـيپرداخـت .
com تاريخ دريافت : ١٣٩٩/٨/٢١ پذيرش نهايي: ١٣٩٩/١١/٥ طرح مسأله مفاهيم و تفکرات شيعي اثناعشري و ستايش از امامان شيعه از همان قـرن هـاي نخسـت شکل گيري شعر فارسي فراخور موقعيت ، شرايط سياسي و اجتماعي، مستقيم يـا غيرمسـتقيم مورد استفاده و دستمايۀ کار شاعران قرار گرفته است ؛ به طوري که در شعر شـاعراني چـون کسايي، فردوسي و ناصرخسرو اين گرايشات در قالب مدح و منقبت بـه شـکلي پراکنـده و در حاشيه ديده ميشود، لکن اوج رواج و رونق شعر شيعي به ويژه شيعۀ اثناعشـري در دورة صفويه اتفاق افتاد.
سؤالاتي که اين پژوهش در صدد پاسخگويي بـه آن برآمـده اسـت ايـن است که مفاهيم و تفکرات شيعي چگونه و به چه شکل هايي در شعر صائب جلوه گـر شـده است ؟ و ميزان توجه شاعر در به کارگيري اين مفاهيم به چه صورت است ؟ جلوه ها و تفکرات شيعي و اصول اعتقادي مذهب شيعه را که در اشـعار صـائب مـورد تحليل قرار گرفته در قالب مفاهيم و عناصري چون : ولايت و امامت ، مدح و منقبـت امامـان شيعي و مضامين شيعي از قبيل ولايت و امامت ، شفاعت ، اهل کسـا، مهـدويت و انتظـار و ...