چکیده:
مطالعۀ تاثیر و کارکرد مکان ها، حاوی اطلاعات و معانی است که موضوع بحث دانش نشانه شناسی و بخصوص نشانه شناسی فرهنگی است. اصول نشانه شناسی که در بسیاری از دانش های ادراکی ریشه دارد، با تکیه بر مفهوم نشانه، و بررسی عوامل نشانگی با وجوه مختلف معنایی، می تواند گامی در جهت معنا بخشی به این پدیده برای مخاطب باشد. در این راستا، این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مکان ها در داستان زادن زال در شاهنامۀ فردوسی پرداخته، تا با دیدگاهی معناگرا و تحلیل نقش نشانه های مکانی، انواع مکان را نمایان سازد، و با تکیه بر اصول علم نشانه-معناشناسی به بررسی فرآیندهای تاویل مکان ها در این داستان بپردازد. نتایج نشان می دهد، بیشتر رویدادهای داستان در کوه البرز که مکانی اساطیری است صورت می گیرد. حتی اکثر مکان های روایی این داستان نیز در کوه البرز قرار دارد و مکان های دیگر، بیشتر به فضا شدگی تمایل دارند و از مکان بودگی خود دور می شوند و جنبه تخیلی آنها نیرومندتر می گردد و نشانگی جدیدی را می پذیرند که ریشه در تجربیات ذهنی، همچون اسطوره ها، تاریخ، فرهنگ و خاطرات جمعی یک ملت دارد. مکان ها جنبه اسطوره ای داستان زادن زال را تقویت می کنند.
Study of effect and function of places, includes meanings and data which is the subject of semiotics especially cultural semiotics. Principles of semiotics that is rooted in many comprehension sciences, can clear this subject for every one by emphasis on sign’s meaning and consideration of sign’s factors with different meaning directions. In this case, this study considers the places in Zal birth’s story in Ferdosy Shahnameh, by analytical – descriptive method. Therefore we want to specify different places in mentioned story by meaningful view and role of location signs analyzing. We also want to study the process of place’s interpretation in related story. The results are shown that the most of story events are located in Alborz Mountain. This mountain is a mythological place. Even most of the narrative places of this story tend to spatial, and leave their being. The analytical aspects are strengthened in them. They accept new signs that are rooted in mental experiences such as myth, history, culture, and shared memories of nation. Generally, places reinforce the mythical aspect of Zal birth’s story.
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار سعي بر آن است که انواع مکان از منظر نشانه مکاني مستقيم و غير مستقيم ومکان روايي،اسطوره ايوفضاشدگيموردتحليل وبررسيقراربگيرد.
پيشينۀ تحقيق باتوجه به اين که موضوع موردبحث ازتازه ترين بحث هاست ؛پايان نامه ياپژوهشيدر ارتباط باانواع مکان درمتن خاصيصورت نپذيرفته ،اماتحقيقات ومطالعات وپژوهش هايي که به نحويدرارتباط باموضوع پژوهش باشندبه شرح ذيل است .
«يکيازتفاوت هاياصليفضاو مکان دراين است که مکان به سوژه امکان گزينش تفکيک وجداسازيميدهد.
بحث ابيات با نشانه مکاني اسطوره اي در داستان مکان اسطوره اي:مکانياست که به دليل تسلط سوژه (فاعل انساني)دربازآراييآن به مکانيمبدل ميشود که سوژه برآن مسلط شده ويااين که در حال مسلط شدن است .
»(واحددوست ،٣٧٨:١٣٧٩) -باتوجه به آنچه گفته شدکوه دربيت نخست اين قسمت ،نشانه مکانيمستقيم از نوع مکان اسطوره اياست .
ببردش دمان تابه البرزکوه که بودش بدانجاکنام وگروه 1/140/83 -باتوجه به توضيحات بيت پيشين دراين بيت ،البرز کوه ،نشانه مکانيمستقيم (نشانه مکانيمستقيم به مکانيشناخته شده وواقعيياناشناخته وغيرواقعياشاره دارددرصورتي که نشانه مکانيغيرمستقيم ،نشانه هاييهستندکه خواننده به کمک نشانه يانشانه هاييچند به شکل غيرمستقيم آنهارادرکميکندواين نشانه بيشتراوقات ،بخش ويااجزايياز مکان موردنظرهستند)ازنوع مکان اسطوره اياست .
»(همان ،٣٥١) -ازمفهوم بيت که بلنديوعظمت کوه راميرساندوهم چنين ،بادرنظرگرفتن بيت درمتن داستان ،يکي کوه ،کوه البرزاست بانشانه مکانيمستقيم ازنوع مکان اسطوره اي.
»(پالمر،٢١٧:١٣٩١) چون آن کودکخردپرمايه گشت برآن کوه برروزگاريگذشت 1/141/90 -آن کوه ،نشانه مکانيمستقيم ،ازنوع مکان اسطوره اياست .
157 / بدين کوه فرزندجويآمدست ترانزداوآب رويآمدست 1/144/130 -به اين کوه ، نشانه مکانيمستقيم ، از نوع مکان اسطوره اياست .