تحلیل گفتمان مسلط در غزلیات حافظ بر مبنای وجوه چالشی-استدلالی نظریه کنش‌گفتار مقاله

نویسنده: اکبری پابندی، سعید ؛ آریان، حسین ؛

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) تابستان 1400- پیاپی 48 رتبه A (دانشگاه آزاد (‎35 صفحه - از 279 تا 313 )

کلیدواژه ها: غزلیات حافظ کنش گفتار کنش ترغیبی سرل کنش منظوری Illocutionary act Persuasive act Searle Hafez lyric poems speech act

fa en

چکیده:

کنش گفتار، یکی از مباحث مهم کاربردشناسی و فلسفه زبان است که پژوهشگر در تحلیل خود، بیشترین نقش را به گفتمان در بافت قائل می‌شود. این مقاله بر آن است که از گفتمان مسلط غزلیات حافظ روشنگری کرده و نشان دهد که شاعر، در جایگاه یک منتقد اجتماعی، برای القای دیدگاه‌های خود به مخاطب، چگونه از شیوه‌های کلامی متعدد و کنش‌های گفتار بهره برده است. بررسی کنش‌های گفتار غزلیات حافظ، برای کشف ابعاد نظام باورهای او، دارای اهمیت پژوهشی است. فرض بر این است که گفتمان مسلط و وجه ممیزه غزلیات حافظ، گفتمان رندی است و از ایدئولوژی و نحوه ارتباط شاعر با نهادهای قدرت حکایت دارد. بدین‌ منظور، بر اساس مباحث مرتبط با نظریه کنش‌گفتار با محوریت الگوی پنج‌گانه‌ جان سرل، عمل نمودیم و داده‌های مستخرج از دیوان را به روش‌های آماری- توصیفی، مورد تحلیل و تفسیر قرار دادیم. ره‌آورد تحقیق، حاکی از آن است که حافظ، در تولید گفتمان خود، از کنش‌های تلفیقی و شیوه‌های مختلف استدلال ازجمله آمرانه- اقناعی- چالشی- ترغیبی استفاده کرده تا با تأثیرگذاری بهتر بر مخاطب، او را به جهان باورهای خود دعوت کند؛ همچنین، گفتمان مسلط در غزلیات این شاعر، گفتمان رندی است.

خلاصه ماشینی:

تحليل گفتمان مسلط در غزليات حافظ بر مبناي وجوه چالشي-استدلالي نظريه کنش گفتار سعيد اکبري پابندي ١، دکتر مهري تلخابي ٢، دکتر حسين آريان 3 چکيده کنش ‌گفتار،‌يکي ‌از ‌مباحث ‌مهم ‌کاربردشناسي ‌و ‌فلسفه ‌زبان ‌است ‌که ‌پژوهشگر ‌در ‌تحليل ‌ خود،‌بيشترين ‌نقش ‌را‌به ‌گفتمان ‌در‌بافت ‌قائل ‌مي‌شود. ‌ره ‌آورد‌تحقيق ،‌حاکي‌ از ‌آن ‌است ‌که ‌حافظ ، ‌در ‌توليد ‌گفتمان ‌خود، ‌از ‌کنش ‌هاي ‌تلفيقي ‌و ‌شيوه ‌هاي‌مختلف ‌استدلال ‌ ازجمله ‌آمرانه -‌اقناعي-‌چالشي-‌ترغيبي‌استفاده ‌کرده ‌تا‌با‌تأثيرگذاري‌بهتر‌بر‌مخاطب ،‌او‌را‌به ‌ جهان ‌باورهاي‌خود‌دعوت ‌کند؛‌همچنين ،‌گفتمان ‌مسلط ‌در‌غزليات ‌اين ‌شاعر،‌گفتمان ‌رندي‌است . مباني تحقيق نظريۀ کنش گفتار(Speech act theory) به ‌طور‌خلاصه ،‌تحليل ‌گفتمان ،‌رويکردي‌وسيع ‌و‌متأخر‌در‌حوزه ‌زبان ‌شناسي‌است ‌که ‌ گفتمان ‌ها‌را‌مورد‌ارزيابي‌قرار‌مي‌دهد‌و‌شامل ‌سه ‌رويکرد‌مهم ‌مي‌شود:‌ -‌‌ساخت ‌گرا‌‌ -‌‌کاربردگرا‌ -‌انتقادي کاربردشناسي(Pragmatics) ‌از‌نظرياتي‌است ‌که ‌در‌تکامل ‌تحليل ‌گفتمان ‌نقش ‌مهمي‌ داشت ‌و‌بر‌آن ‌است ‌بتواند‌چگونگي‌کاربرد‌زبان ‌را‌به ‌عنوان ‌شبکه ‌اي ‌در‌بافت ‌موقعيتي‌(به ‌ نقش ‌عوامل ‌محيطي‌در‌توليد‌يک ‌گفتمان ‌و‌شرايطي‌ويژه ‌که ‌گفتمان ‌در‌آن ‌شکل ‌مي‌گيرد،‌ بافت ‌موقعيتي‌گفته ‌مي‌شود)،‌تبيين ‌کند‌و‌کارکردهاي ‌اجتماعي ‌و‌ايدئولوژيک ‌زبان ‌را‌در‌ بستر‌ارتباطات ‌اجتماعي ‌بررسي‌نمايد. ‌از ‌ديدگاه ‌سرل ، ‌زماني‌که ‌گوينده ‌جمله ‌اي ‌را ‌به ‌کار ‌مي‌برد، ‌حداقل ، ‌سه ‌ گونه ‌کنش ‌انجام ‌مي‌دهد: ١- کنش تلفظي(Utterance Act): منظور‌از‌آن ،‌واحدهاي‌بياني‌و‌لفظي‌مانند‌جملات ‌ و‌واژگان ‌است . ‌ (غزل ‌شماره ‌٢٧٥‌ب ‌٢) اهميت طنز در کارکرد کنش هاي گفتار غزليات حافظ طنز،‌ابزار‌مهم ‌زباني‌است ‌که ‌به ‌کنش ‌هاي ‌گفتار‌غزليات ‌حافظ ،‌سمت ‌وسوي‌راهبردي‌ بخشيده ‌است . ‌313 / Analysis of dominant discourse in Hafez's lyric poems based on challenging- argumentative aspects of speech action theory Saeed Akbari Pabandi1, Dr. Mehri Talkhabi2, Dr. Hossein Arian 3 Abstract Speech act is one of the important topics in the pragmatics and linguistic philosophy in which the researcher in his/her analysis gives the most role to discourse in context.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود