چکیده:
وجود هر انسانی به ص ورت غریزی وجود دارد و در برابر نارضایتی های
زندگی از آن به عنوان ابزار اعتراض استفاده می شود . شاعران حساس ایرانی
هم که با دید ظریف خویش به مسائل جامعه و حقایق پیرامون خود می نگرند،
ادبیات غنایی به عنوان گسترده ترین نوع آثار ادبی، گونه های متنوعی را در خود
جای می دهد که می توان از«شکوائیه»به عنوان گونه ای از آن یاد کرد ، که در
از این گونه ادبی بسیار استفاده کرده اند. در تمام ادوار شعر فارسی ، شکوائیه
وجود دارد اما پس از انقلاب مشروطه و در شعر معاصر، نحوه شکوه گویی نیز
تغییرمی کند و زبان آن با توجه به شعر امروز ساده تر می شود . به لحاظ
حساسیت زمانی و موضوعی بررسی وپرداختن به مقولة شکوائیه در آثار«استاد
شهریار»ضروری به نظر می رسد زیرا بسامد شعر شکوایی و تنوع موضوعی آن
توسط شهریار،این گونه ادبی ر ا قابل توجه ساخته است. این موضوع در شعر
شهریار ذیل پنج عنوان: شکوائیه های شخصی ، اجتماعی ، فلسفی ، سیاسی و
عرفانی بررسی و برای هریک نمونه هایی از سروده های وی آورده شده است .
با بررسی اشعار شکوائی شهریار این نتیجه به دست می آید که بیشترین میزان
شکوائیه ها مربوط به شکوائیه های شخصی و کمترین میزان نیز از آن
شکوائیه های عرفانی است . شکوائیه های فلسفی، اجتماعی و سیاسی به ترتیب
در رده های دوم تا چهارم قرار می گیرد.
خلاصه ماشینی:
شكوائيه داراي اصالت كهني است و شايد بتوان با توجه به حس اعتراض و غريزه گلايه در وجود انسان، آن را گونة قديمي ادب غنايي دانست زيرا در هر دوره از ادبيات، حسرت نسبت به دورة قبل آن هم بالحني گلايهآميز مطرح ميشود«ژرف ساخت نوع ادبي گلايه و شكايت، پروتايپ حسرت به دورة اساطيري اهورايي و عصر نور است كه فطري بشر است» (شميسا، 1383: 258) شاعر در شعر شكوايي خود نسبت به مسايل شخصي، اجتماعي، سياسي، فلسفي و عرفاني پيرامون خود واكنش نشان ميدهد و با بينشي وسيعتر از آنچه وي را به موجودي مطيع تبديل سازد، به كاوش و تحليل وشكايت نسبت به هرآنچه با آرمان شهر وي تفاوت دارد، ميپردازد« بيان احساس شخصي در تعريف شعر غنایی بدان معني كه خواه از روح شاعر مایه گرفته باشد و خواه از احساس او، به اعتبار این که شاعر فردی است از اجتماع، روح او نيز در برابر بسياري از مسايل با تمام جامعه اشتراك موضع دارد» (حاكمي، 1386: 15) شاعر به عنوان يك« من آزاد» به بررسي خويش و دنياي اطراف خود پرداخته و آنچه او را به شكايت ميكشاند شكوائيه نام ميگيرد« شكوائيات بر اشعاري اطلاق ميشود كه شاعر در قبال ناملايمات و محروميتهاي وارده بسرايد و حكايت از رنج و اندوه و يأس و ناكامي و تيرهروزي و بدبختي گويندة آن كند» (مؤتمن، 1364: 288) شكوائيه در لغت « به معناي گله و شكايت است.