چکیده:
پژوهش درتاریخ نقاشی ایرانی، به اطلاعات دربارۀ نسخههای خطی مصور نیاز دارد تا از این طریق و با فراهم آوردن شواهد کافی، تحولات تاریخ این هنر روشنتر شود. از این رو، نگارنده با مراجعه به اطلاعات مربوط به نسخه های خطی موجود در کتابخانههای ایران (به طور خاص در فهرستگان نسخه های خطی ایران)، کوشید تا فراوانی موضوعی آثار مزّین به نقاشی را بیابد و از طرفی به این پرسش پاسخ دهد که موضوع کدام متون (منثور یا منظوم) بیش از همه برای افزودن انواع تصاویر و طراحی ها انتخاب شده است. از این رو با احصای نسخههای تصویردار و بر اساس آمار حاصله و با رویکرد کمّی ، مشخص شد از نظر فراوانی نسخه های مصور، موضوع ادبیات با فاصلۀ بسیار از سایر موضوعات قرار دارد و رده های بعد، از آن مرقعات هنری (نقاشی)، تاریخ، سفرنامه و جغرافیایی است. این آثار با انواع تصاویر، از جمله نقاشی، نقشه، رسم و طرح ودیگر آرایه های تصویری تزیینشده اند. این پژوهش مبنایی برای تدوین موضوع تصاویر هر نسخۀ مصور خواهد بود .
Studying the history of Iranian painting, requires data on illustrated manuscripts in Persian heritage that can provide sufficient evidences to clarify how the history of this art evolved. Therefore, the author, referring to the information provided about the manuscripts kept in Iran, tried to determine the thematic frequency of the works that are decorated with paintings, and on the other hand, to answer this question that which texts (prose or poetic) have been most appealing to painters and illustrators. Therefore, relying on a quantitative methodology, it was found that literature illustrated manuscripts are in the first place and are far from other subjects, and the next subjects are: artistic albums, history, travelogue and geography. These works are decorated with a variety of decorations such as paintings, drawings, maps photos and other arrays. This research will be the basis for compiling the subject of the images of each illustrated manuscript.
خلاصه ماشینی:
گر چه برخی از شاهکارهای هنر نقاشی ایرانی در کتابخانه های بزرگ شناخته شده اند و معمولا بیشتر هم مورد توجه قرار می گیرند، دانش ما دربارٔە کمیت نسخه های مصور موجود در ایران به طور کلی چندان نیست .
روش تحقیق در این پژوهش ، بر خلاف شیؤە کیفی معمول در پژوهشهای تاریخ هنر نقاشی ، که با ِ تفسیر و تحلیل همراه است ، روش کمی به کار رفته و نمونه های موجود در فهرست ها، بر اساس آمار و فروانی هر کتاب تنظیم شده است ؛ گرچه محقق در تعیین موضوع نسخه ها ناچار در موضوعاتی که فهرست نگاران با سلیقۀ خود انتخاب کرده اند، اصلاحاتی صورت داده است تا با پرهیز از تشتت آرا و گاه اشتباهات مربوط به موضوع ، نتیجۀ روشن تر و دقیق تری برای دسته بندی موضوعی آثار مصور به دست دهد.
تصویر برخی نسخه های مصور نفیس کتابخانه های داخلی در شاهکارهای نگارگری ایران انتشار یافته (۱۳۸٤)، اما در هیچ یک از پژوهش های پیشین ، مجموعه ای از فهارس برای دسته بندی آثار مصور کاوش نشده و تا کنون پژوهشگری "نسخه های "٢ مصور تمام کتابخانه های ایران از حیث موضوعی طبقه بندی نکرده است ؛ شاید بدین سبب که دسترسی به فهرست ها، که گاهی در قالب مقاله ای در نشریه ای قدیمی منتشر شده ، میسر نبوده است .