چکیده:
یکی از انحرافات از مولفههای زبان هنجار انحراف از قواعد حاکم بر آن است
که فراهنجاری یا هنجارگریزی نام گرفته است. هنجارگریزی از موضوعات
مهم نقد ادبی نوین به حسابمیآید که از موثرترین روشهای برجستگی زبان
و آشنازدایی در شعر و نثر است و بسیاری از خالقان اثراز این فرآیند بهره
گرفتهاند. یکی از این خالقان محمد حسین بهجت تبریزی (شهریار) است
که با اعمال این فرایند دراشعار خود به برجستهسازی زبان ادبی کلام خود
پرداخته است، وی با معماری بی نظیر واژگان واعمال فراهنجاری به بهسازی
هندسه هنری سخن خویش توجه نشان داده است.
نگارنده براین باوراست که برای دستیابی به ویژگیهای برجسته سبکی اشعار
شهریار به واکاوی هنجارگریزی وهشت بعد آن در غزلیات وی بپردازد و
رویکردهای زبان شناختی» سبک شناختی و شگردهای برجستهسازی آن را
از دید هنجارگریزی بیان نماید.
خلاصه ماشینی:
» (علوي مقدم ، ١٠١:١٣٨١ ) از جمله نمونه هاي آن رامي توان در ابيات زير مشاهده نمود: از جمله اين نوع برجسته سازي که بيشترمي توان آن را برجسته سازي آوايي ناميد، مي توان به ابيات زير اشاره نمود: الف ) هم صدايي صامتها: - همصدايي ق : هرکه خواند از کتاب او الفي هر قد و قامتي قيامت اوست (شهريار ،١٣٨٦: ١٢١) - هم صدايي د: آن جاودان که هر دو جهان يک نمود اوست بود و نبود هر دو نمودار بود اوست (همان : ١٢١) - هم صدايي ب : به آب و تاب جمال تو آفتابي نيست که آفتابي اگر هست آب و تابي نيست (همان : ١٣٥) ب ) هم صدايي مصوت ها: - هم صدايي مصوت کوتاه : به کان لعل تو هر مشتري که ره دانست بهاي لعل بدخشان کم از شبه دانست (همان : ١١٩) هم صدايي مصوت بلند: شرهيارا چه ره آورد تو بود از شرياز که جهان هنرت حافظ ثاني دانست (همان : ١١٩) 222 ٢-٢-٤- هنجارگريزي زماني : يکي از شگردها و شيوه هاي شاعرانه که به نوعي عدول از هنجار محسوب مي گردد، به کار بردن سازه هايي است که در زبان خودکار رايج نيست و در واقع واژگاني بوده اند که درگذشته متداول بوده و سپس با گذرزمان مرده اند و يا کاربرد کمي دارند.