چکیده:
امروزه برخی از جرایم چنان فجیع قلمداد میشوند که به عنوان جنایات بینالمللی مورد شناسایی قرار گرفته تا جایی که بعضی از دولتها با توجه به ماهیت شنیع جنایات مذکور، به دادگاههای بینالمللی برای نمونه به دیوان کیفری بینالمللی صلاحیت قضایی اعطا نمودند. در این زمینه دیوان کیفری بینالمللی میتواند در قالب صلاحیت تکمیلی در صورت ناتوانی یا عدم تمایل دولتهای عضو و وفق مقررات اساسنامه جنایتکاران بینالمللی را مورد تعقیب قرار دهد. در عین حال، با توجه به این که هم اکنون در جهان آلودگی زیست محیطی ناشی از مواد نفتی در حال گسترش بوده و خسارتهای جبران ناپذیری را به دنبال دارد و محاکم داخلی نیز کمتر قادر به تعقیب بانیان آلودگی نفتی در ورای مرزهای خود میباشند، و هم چنین با توجه به چالشهایی که در رابطه با اعمال صلاحیت دادگاههای بینالمللی در خصوص قضایایی که مرتبط با کشورهای اسلامی است، وجود دارد. این جستار با در نظر داشتن قواعد حقوق بینالملل و مقررات موجود در شریعت اسلامی و نهایتا کنکاش در نظریه مصلحت مندرج در فقه امامیه، به بررسی صلاحیت قضایی دادگاههای بینالمللی جهت رسیدگی به جرم آلودگی زیست محیطی ناشی از مواد نفتی از منظر حقوق اسلامی میپردازد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به مطالب گفته شده و علی رغم این که خسارتهای مربوط به آلودگی زیست محیطی که حتی جرایم ناشی از آلودگی نفتی را هم دربر میگیرد، میتواند در قالب جنایت جنگی تحت صلاحیت دیوان کیفری بینالمللی مورد رسیدگی قرار گیرد، مقاله حاضر به بررسی مبانی استنباطی مشروعیت یا عدم مشروعیت قضاوت قضات دادگاههای بینالمللی (غیر مسلم) از منظر شرع مقدس اسلام نسبت به بانیان آلودگی زیست محیطی ناشی از مواد نفتی میپردازد؟ در این خصوص برای بررسی موضوع مقاله حاضر از سه بخش تشکیل شده است: بخش اول حاوی کلیاتی مشتمل بر تعاریف و برخی منابع آلودگی نفتی است.
بخش دوم: صلاحیت مراجع قضایی بینالمللی در زمینه آلودگی ناشی از مواد نفتی از منظر حقوق بینالملل در این بخش به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که بر طبق حقوق بینالملل میتوان آلودهسازی تعمدی ناشی از مواد نفتی را در زمره جنایات بینالمللی محسوب نموده و صلاحیت تعقیب کیفری بانیان آلودگی مزبور را در صورت عدم تعقیب توسط محاکم داخلی دولتهای دارای صلاحیت، به دادگاهی بینالمللی محول نمود؟ مبحث اول: تعریف جنایت بینالمللی قبل از بررسي امكان اعطا صلاحیت قضایی بینالمللی برای رسیدگی به جرم آلودگی محیط زیست به عنوان جنایت بینالمللی، لازم است در ابتدا تعریفی از جنایت بینالمللی ارائه شود.
از طرف دیگر، لازمه پذیرش و اعطا صلاحیت قضایی بینالمللی به منظور بهره مندی از امکان تعقیب و مجازات بانیان آلودگی زیست محیطی ناشی از مواد نفتی در سراسر جهان، پذیرش صلاحیت قضاتی است که به منصب قضاوت در دادگاه کیفری بینالمللی با شیوه خاصی که در آئین دادرسی همان دیوان بینالمللی مقرر شده است، منصوب میگردند و از آن جائی که قضات مذکور واجد شرایط مقرر در فقه اسلامی نمیباشند، لذا دادخواهی از آنان جایز نبوده و به طریق اولی حکم شان نیز معتبر و نافذ نمیباشد.