چکیده:
خلود دوزخیان به معنی ماندگاری ابدی در دوزخ میباشد که از دیرباز مورد بحث مفسران
و دین پژوهان بوده است. در این پژوهش علاوه بر بررسی و نقد خلود دوزخیان بر
اساس مبانی حکمت متعالیه به بررسی اخلاقی خلود دوزخیان پرداخته میشود. در
این پژوهش پس از بررسی آیات و احادیث و نظرات مربوط به خلود به بررسی دلایل
مخالفان و موافقان و نگاه اخلاقی به خلود پرداخته میشود که در نهایت بیان میشود که
در یات خلودء طولانی بودن عذاب, به منزله محدودیت» ناس ازگاری خلود با رحمت
خداوند متعال» ناسازگای خلود با عدل و شاّن خداوند متعال و «نوعی» بودن خلود را
دلیل بر عدم وجود خلود دانستهاند. در مقابل موافقان نیز دلایلی چون وجود آیات قرآن
و احادیث مبنی بر خلود را ارائه میکنند. به عنوان مقایسه میتوان گفت. اصول اخحلاقی با
وجود تاکید بر لزوم عذاب و ندامت بلند مدت برای خاطیان, بخشیده شدن و عدم خلود
را در نهایت بر میگزینند.
خلاصه ماشینی:
پرسش اين است که اگر چه در قرآن جاودانگي بهشت مسلم دانسته شده است اين مساله در مورد دوزخ و دوزخيان چگونه است ؟ آيا آن ها هم به گونه اي ابدي هستند ؟ و يا به اندازه گناهانشان محدود است ؟ حکماي اسلامي ديدگاه هاي متفاوتي دارند برخي خلود را به معناي زمان طولاني مي دانند و خلود را ابدي نمي دانند؛ برخي ديگر چون ملاصدرا اگر چه معتقد به خلود ابدي دوزخ هستند، ولي آن را ملازم با عذاب ابدي نمي دانند؛ آن چه در اين پژوهش مورد نظر است عقيده ملاصدرا و پيروانش در ارتباط با خلود دوزخيان و تطبيق با آيات و موارد اشتراک و افتراق آن از منظر حکماي اسلامي و مفسران و جمهور مفسران است و نقدهايي که بر سخن ملاصدرا و پيروانش وارد است ازجمله اعتقاد ملاصدرا به خلود نوعي است که با ظواهر متون ديني ناسازگار است .
» در روايتي ديگر از نبي گرامي اسلام چنين آمده است : يکــي از عالمان يهودي درباره خلود کفار، با زبان اعتراض و نقد به پيامبر اســلام گفت : «فــان کان ربک لا يظلم ، فکيف يخلد في النار ابد الآبدين من لم يعصه الا اياما معدودة ؟؛ 388 اگر خداي تو ظلم نمي کند، پس چگونه براي هميشه فردي را که تنها چند روزي (زندگي دنيوي ) گناه کرده ، عذاب مي کند؟» در اين هنگام پيامبر در پاسخ به او فرمود: «يخلده علي نيته .
33- Fakhr Razi, Muhammad ibn Omar, The Great Commentary, vol.