چکیده:
زبان در جوامع ساده اولیه ، همچون همه ی وجوه زندگی ، وابسته به عادات و سنت هایی است که در نظر مردمان تقدس یافته . با تحولات جامعه و خروج آن از وضع طبیعی ، نوع خاصی از زبان متناسب با تحولات اجتماعی شکل می گیرد . جامعۀ اسلامی از قرن سوم شاهد تحولات مهمی چون افزایش ثروت ، انتقال قدرت ، ظهور گروههای جدید اجتماعی ، مشارکت ایرانیان و تسلط فرهنگی آنان بود . این شرایط سبب شد صاحبان قدرت به زبان نوشتاری توجه ویژه ای مبذول دارند .متناسب با تحولات اجتماعی زبان نوشتاری کم کم دچار تفکیک شد و انواع ادبی ، سیاسی ، اخلاقی و دینی از دل آن سر برآورد . جاحظ متکلم معتزلی قرن سوم و مبدع بلاغت از تاثیر گزار ترین چهره های عالم عربی – اسلامی است در این مقاله سعی بر این است که ارتباط میان معضلات اجتماعی و شکل گیری اندیشه های جاحظ مورد بررسی قرار گیرد .
خلاصه ماشینی:
بررسي آراء سياسي جاحظ براساس مدل اسپرگينز 1 دکتر فريبرز محرمخاني چکيده زبان در جوامع ساده اوليه ، همچون همه ي وجوه زندگي ، وابسته به عادات و سنت هايي است که در نظر مردمان تقدس يافته .
جاحظ متکلم معتزلي قرن سوم و مبدع بلاغت از تأثير گزار ترين چهره هاي عالم عربي – اسلامي است در اين مقاله سعي بر اين است که ارتباط ميان معضلات اجتماعي و شکل گيري انديشه هاي جاحظ مورد بررسي قرار گيرد .
در اين پژوهش سعي براين است که براساس مدل اسپريگنز رابطه ميان زبان نوشتاري جاحظ و الزامات زمانه اش مورد بررسي قرار گرفته و تعامل ميان آن دو برجسته شود.
اين کتاب که ابن مقفع آن را به عربي ترجمه کرده ، براي بحث و تحقيق در مورد سازمان داخلي دولت ساساني و طرز تشکيلات آن ، يکي از منابع بسيار مهم بشمار ميرفته و مورد استفاده بسياري از تاريخ نويسان اسلامي قرار گرفت ( اينوسترانزف ، ١٩٦٨، ٦٦ ).
دليل ديگري که براي اثبات مدعاي اين مقاله مي توان به آن اشاره نمود اين است که جاحظ با اينکه يک معتزلي بود ولي همچون اشاعره ، اعجاز قرآن را برخاسته از نظم ويژه آن مي داند.
کتاب تاج که منسوب به جاحظ است به تقليد از خداي نامه ايرانيان با هدف تعظيم پادشاه و بيان دلايل اطاعت از او تدوين شده است وي دليل اطاعت از حاکم را اين مي داند که خداوند ايشان را به کرامت مخصوص به خود مزين کرده است و از قدرت خويش به آنها عطا فرموده و قسمتي از اماکن را به ايشان مخصوص داشته و بر امور بندگان مالک و مسلط ساخته است .