چکیده:
نورالد ين (يا فخرالد ين) حمزه پسر عليملک اسفرايني آذري طوسي معروف به شيخ آذري از جمله نويسند گان مشهور عصر خويش است که نقش تأثيرگذاري د ر د وره هاي بعد از خود د اشته است. او با آثار ناب خود توانسته د ر د ل و جان اهل فن و خوانند گان ماند گار شود . جواهرالاسرار يکي از مهمترين اثر شيخ آذري، از جمله کتب چند د انشي قرن نهم مي باشد که د ر چهار باب نگاشته شد ه و د ر آن به موضوعات مختلفي از قبيل، حروف مقطّعات، اسرار احاد يث، اسرار کلام مشايخ و شطحيات و شرح اشعار شعرا پرد اخته است. د ر اين مقاله به نظرات و د يد گاه شيخ آذري د ر مورد شطح و شطحيات معروف عرفا توجه شد ه است. شطح د ر يک ساختار منظم زباني عرضه مي شود به همين د ليل ارزش والايي مي يابد . چون د ر شطح امري متناقض با ظاهر شرع بيان مي شود ، بيشتر مورد توجه و گويند گان آن بيشتر مورد انتقاد قرار گرفته اند . د ر اين پژوهش بعد از مقد مه، به بيان شرح حال، معرفي کتاب جواهرالاسرار، تفسير و تحليل شطح و شطحيات معروف عرفا که د ر کتاب جواهرالاسرار از باب سوم که هنوز تصحيح نشد ه است، پرد اخته شد ه و ابهام زد ايي از سخنان شطح مورد بررسي قرار گرفته تا ابهامي براي مخاطبان اين گونه سخن باقي نماند .
Noor Al Din or Fakhr Al Din Hamzeh the Son of Ali Malek Esfarayeni Azari Tusi better known as Sheikh Azari is among the famous writers of his own time. He has had an influential role in next eras. With his distinguished works, he has managed to eternalize himself in the heart and soul of the experts and readers. Jawahir Al Asrar is one of the significant works of Sheikh Azari including several books of different science in ninth century which have been written in four sections and concerning different issues including contractions, secrets of prophetic traditions, secets of the words of great men and blasphemous words of poets. In the present essay we have discussed the views of Sheikh Azari as to the nonsenses of mystics. Nonsense is presented in a systematic linguistic structure and for this reason it is of hight value. For in blasphemy something contradictory is experessed with a religious appearance and catches many eyes and its speakers are criticized much. In this study after introduction, we have expressed the biography of the author of Jawahir Al Asrar, interpretation and analysis of the blasphemous words of mystics in Jawahir Al Asrar from the third section which has not been edited and this will help the readers to clarify all ambiguities.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش بعد از مقدمه ، به بيان شرح حال ، معرفي کتاب جواهرالاسرار، تفسير و تحليل شطح و شطحيات معروف عرفا که در کتاب جواهرالاسرار از باب سوم که هنوز تصحيح نشده است ، پرداخته شده و ابهام زدايي از سخنان شطح مورد بررسي قرار گرفته تا ابهامي براي مخاطبان اين گونه سخن باقي نماند.
چنانکه شيخ رکن مذکور مي فرمايد که همزه اول اناء منصور همزه ابدا و فصل است و همزه آخر همزه اعاده و وصلت است که متصل است به نون نور و همزه اول فرعون و همزه ابعاد ابليس است و همزه آخرش همزه اشقاست که متصل است به نور نار و هذه من قبيل الاسرار، چون مقدمات معلوم شد ببايد دانست که غرض آوردن شطحات مشايخ و ايمه آن است که آن را وزني و اعتباري باري نباشد، با طريقي متزل که شيوه قومي شرزمه باشد که به تقليد فرا گرفته باشند بلکه روندگان اين طريق همه اهل تحقيق و توفيق و عالمان رباني که غواصان گوهر معاني و کاملان علم تقوي و مفتيان دروس فتوي بوده اند ِ که به نظر تحقيق و توفيق سرّ احديت را از مظاهر مشکات مختلفه کثرت دريافته و پرگار صفت گرد دايره وجود واجب ممکن برآمده و نقطه اجمال قديم را در صور معتدده حادث تفضيل واشناخته و اگر چه به حسب مطلب و مسلک و مذهب به اقتضاي اختلافات صفات السما و افعال مختلف مي نمايد.