چکیده:
زمینه و هدف: پیشرفت علمی در هر جامعه با موانع و چالشهایی روبرو است. رویکرد بحث آسیبشناسی، تحلیل و ریشهیابی چالشها و موانع مهمی است که برون رفت از آنها لازمه تحقق اهداف آرمانی علم و فناوری است. این مطالعه علاججویانه و دارای پیشنهادات آسیبزدا، شامل رهیافت برون رفت از چالشها و غلبه بر موانع است. آسیبشناسی وضع موجود نظام علم و فناوری سلامت، در مقایسه با وضع راهبردی مقرر در سیاستهای کلی سلامت و سایر اسناد توسعه علم و فناوری و وضع آرمانی (مرجعیت علمی) ترسیم شده در سند چشمانداز نظام جمهوری اسلامی ایران و بیانیه گام دوم انقلاب، توسط کارگروه مرجعیت علمی فرهنگستان علوم پزشکی در این مطالعه ارائه شده است.
روش کار: از روشهای بحث متمرکز گروهی7 و دلفی (با رویکردهای اکتشافی و توصیفی)، تحلیل محتوای کمی و کیفی دادههای بهدست آمده یا موجود در محورهای رفتاری (اخلاقی و معنوی)، راهبردی (سیاستگذاری کلان و حکمرانی)، ساختاری کلان، فرآیندی - کیفی و محتوایی، در حوزه نظام علم و فناوری سلامت استفاده شده است و در هر محور پیشنهادات کاربردی و راهبردی ارائه شده است.
یافتهها: چالشها و آسیبهای کلان شناخته شده نظام علم و فناوری سلامت در وضعیت جاری (وضعیت موجود)، در 9 محور زیر شناسایی و ریشهیابی شده است:
"اخلاقی و معنوی (رفتاری) "، "راهبردی و سیاستگذاری کلان"، "برنامهریزی کلان آموزشی"، "ساختاری کلان"، "مدیریت آموزشی"، "کمیت و کیفیت آموزشی"، "سرمایه انسانی شامل استادان، دانشجویان و مدیران"، "محتوایی شامل منابع آموزشی" و "فرآیندی". ریشهیابی آسیبها، رهیافت برون رفت از مشکلات آسیبزا و اقدامات ضروری برای انتقال از وضعیت جاری به وضعیت مطلوب و آرمانی (مرجعیتی) به تفکیک هر محور ارائه شده است.
نتیجهگیری: نظام علم و فناوری سلامت در 4 دهه اول بعد از انقلاب اسلامی دستخوش تحولات شگرف و کم نظیری شده و دستاوردهای عظیم و بعضا بینظیری داشته است. موانع، کاستیها و چالشهای آسیبزای فراوانی نیز این نظام پویای آموزشی را تهدید نموده، بحرانهای قابلتوجهی بهوجود آورده است. با شناسایی آسیبها و چالشهای کلان، توصیههای راهبردی و کاربردی برای برون رفت از آنها و سیر به سوی کسب مرجعیت ارائه شده است. تقویت بنیادهای اخلاقی و معنوی در همه شئون و ارکان نظام آموزشی، بازیافت و تقویت هویت دینی و ملی، محوریت تجارب بومی و زبان فارسی در آموزش و تدوین منابع درسی، و پایبندی به اجرای همهجانبه اسناد راهبردی مرتبط با سلامت و آموزش عالی، با تاکید بر «جامعهنگری، عدالت در سلامت، و پاسخگویی»، از ضروریترین توصیههای این مطالعه است.
Background: Scientific progress in every society has obstacles and challenges. Problem recognition, analysis to tackle challenges and obstacles is necessary to achieve scientific and technological targets. This study suggests ways to face these challenges and obstacles. In this study, recognition of the current problems in health science and technology general health policies and other Strategic Development are assessed and addressed the scientific authority group of the Academy of Sciences.
Methods: This study used group discussion and Delphi methods (with exploratory and descriptive approaches), quantitative and qualitative content analysis of obtained or existing data in behavior (moral and spiritual), strategy (macro policy and governmental), macro structure and qualitative processes and suggested practical and strategical recommendations.
Results: Obstacles and challenges facing health science and technology status included: behavioral (ethical and spiritual), strategic (macro and governance), structural (macro), educational processes, qualitative & quantitative, and scientific content.
Conclusion: The health system has undergone dramatic improvements and had excellent achievements. Obstacles, problems and many challenges have threatened this dynamic system. By identifying problems and challenges, strategic and practical recommendations were suggested to the comprehensive implementation of strategic guidelines related to health and higher education, while emphasizing the "health equity and accountability", are the most important recommendations of this study.