چکیده:
یطمح هذا البحث إلی فحص رمزیّة المرأة فی الکاریکاتیر والروایة المقاومة وصولاً إلی استجلاء مظاهر التداخل بین الفنّین مِن زوایا متشابهة ووجوه مختلفة. وینهض البحث منهجیاً علی وصف المضمون وتحلیله، انطلاقاً مِن مبادئ المدرسة الأمریکیّة فی الأدب المقارن التی تُضیء علی أهمیّة دراسة العلاقات بین الأدب والفنون، فی محاولة فکّ الرموز الدلالیّة للمرأة فی الکاریکاتیر والروایة، مُتّخذاً مِن عدد مِن رسوم ناجی العلی الکاریکاتیریة وروایة زیتون الشوارع أنموذجین له. فرسوم "ناجی العلی" مشفوعة بعلاقة الأدب والفن بنوعیه؛ فیها مشاهد مُرفَقة بالعبارات، وصورٌ قد غلبت علیها الأبعاد الدلالیة المقروءة. ومن جانب آخر نجد روایة (زیتون الشوارع) لـ"إبراهیم نصر الله" مشبعة بالمشاهد الکاریکاتیریة الرمزیّة التی انتزعتها مِن الکاریکاتیر. تسرّبت الصورة الرمزیّة لدی الاثنین إلی الشخصیّات بلْ الشخوص أیضاً ومنها شخصیّة المرأة التی وظفّها "العلی" لترمز إلی الوطن والمقاومة فی هالة مِن القدسیّة والکمالیّة، وحمّلها "نصر الله" الواقعیّة والریالیّة المرّة، لتمثّل الأرض المغتصبة والواقع المعاش للفلسطینی اللاجئ، والتی تشیر إلی دلالات مشترکة مع کاریکاتیرات "العلی". یبدو أنّ ناجی العلی قد تسلّح بالشفافیّة والرمز السهل للمرأة واستطاع بنجاح إیصال المدلول ونقل الفکرة المطلوبة للمتلقّی نقلاً سریعاً مؤثّراً بتوظیف رموز أقلّ تعقیداً. بینما فی زیتون الشوارع فالرمز غیر صریح ذو أبعاد دلالیّة مختلفة، یُبرز نصر الله جوانبها شیئاً فشیئاً حتی نهایة الروایة، طامحاً إلی أنْ یترک أثراً طویل الأمد علی المتلقّی. أیضاً لدی الاثنین تتماهی المرأة الرمزیة مع المرأة الفلسطینیّة، وتمثّل نموذجاً اجتماعیاً للفلسطینیّة المضطهدة.
این جستار بر ان است تا به بررسی نمادگرایی زن در کاریکاتور و رمان پایداری، و وجوه مشترک و متفاوت میان ان دو بپردازد. روش تحقیق این پژوهش، روش توصیفی - تحلیلی بر پایه مبانی مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی است، و در ان به رمزگشایی کاراکتر زن پرداخته میشود. از این رو کاریکاتورهایی از "ناجی العلی" و رمان (زیتون الشوارع) نوشته "ابراهیم نصر الله" را برگزیده است. در خصوص کاریکاتورهای "ناجی العلی"، صحنههای به تصویر کشیده شده غالبا با عباراتی چند پیوست میشوند. در رمان (زیتون الشوارع) "ابراهیم نصرالله" نیز میبینیم که در توصیف از عباراتی با ابعاد طنز امیز و نمادین، بسیار استفاده میشود. "ناجی العلی" با دیدگاهی ارمان گرایانه، زن را نماد وطن و پایداری فلسطین میداند در حالی که "ابراهیم نصرالله" واقعگرایی و ريالیسم تلخ را بر شخصیت زن اثر خود تحمیل میکند. در جریان نمادیابی شخصیت زن، گاه نمادهایی مشترک و گاه مغایر در رمان ابراهیم نصرالله و کاریکاتورهای ناجی العلی یافت میشود. از بررسی کاریکاتورهای "ناجی العلی" بر میاید که او، وضوح در تعبیر را سلاح کار خود قرار میدهد، تا مفاهیم را سریعتر و به شیوهای اثرگذار به خواننده منتقل کند اما "ابراهیم نصر الله" تاثیر گام به گام و بلند مدت را بر میگزیند. همچنین زن نمادین در اثار هر دو انها نمونهای از زن جامعه ستمدیده فلسطین را جلوهگر است.
What is worth noting about Naji Ali’s caricature is that the two types of interconnections between literature and art are evident in these works, because the scenes and illustrated images are often associated with multiple expressions. The Images also have semantic and readable dimensions. In the novel, "Zaytoun al-Shawarah" (Ibrahim NasrAllah) we find that in his descriptions, satire and symbolic expressions are vastly used. The author, who innovatively recreates and uses these borrowed caricature images all over the novel, signifies his creative thinking. The cryptic symbols of both authors are not merely summarized in the description of the scenes but in the symbolic characters of the two works, for example, the character of a woman as a symbol which also appears. Hence, Naji Ali symbolizes the home of the woman, with an idealistic view and she represents Palestinian stability and he portrays the character of a woman as a sacred person. This is while Abraham NasrAllah imposes bitter realism and naturalism on the character of his work to symbolize the occupied land, and he reflects the reality of the life of the Palestinian refugee. In the symbolization of the character of a woman, occasionally common symbols in Ebrahim NasrAllah's novel and the caricatures of Naji Alis are found and sometimes these symbols contradict each other. This research employs a narrative analysis method in the analysis of personality. It also relies on describing.