مروری بر اسباب و علل بیماری های انسدادی روده(قولنج) از دیدگاه حکیم جرجانی مقاله

سابقه و هدف: انسدادهای گوارشی از مهم‌ترین اختلالات دستگاه گوارش محسوب می‌شوند که ممکن است به دلایل مکانیکی یا عملکردی بروز نماید. اداره انسداد‌های عملکردی گوارشی اغلب غیر جراحی و حمایتی است. رویکرد جدید سازمان بهداشت جهانی WHO در بکارگیری تجربیات اقوام مختلف بشری که تحت عنوان طب‌های سنتی دسته‌بندی شده‌اند استفاده از این مکاتب را در درمان انواع بیماری‌ها به منظور کاهش هزینه‌ها و خطرات ناشی از روش‌های تشخیصی و درمانی ناگزیر می‌سازد. این مقاله با هدف مروری بر نظرات حکیم جرجانی در خصوص بیماری قولنج و علل و علایم تشخیصی آن انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش در این مطالعه مروری محتوای کتب ذخیره خوارزمشاهی و الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه بودند. داده‌ها به‌روش یادداشت برداری جمع آوری گردیده و تحت تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفت. یافته‌ها: حکیم جرجانی قولنج را نوعی بیماری خاص روده‌ها می‌داند که با درد و اختلال در دفع مدفوع تظاهر می‌یابد و این بیماری اغلب در کولون اتفاق می‌افتد. از دیدگاه جرجانی انسداد روده باریک از تعریف قولنج حقیقی خارج گردیده و تحت عنوان ایلئوس بیان می‌شود. وی اسباب قولنج را در پنج دسته قولنج ثفلی، سدی، ریحی، ورمی و التوایی طبقه‌بندی کرده و عوامل مستعد کننده و نیز درمان هر یک را به تفضیل بیان نموده است. نتیجه‌گیری: بنظر می‌رسد که راهکارهای ارائه شده در این زمینه می‌تواند به عنوان پایه‌ای جهت انجام فعالیت‌های پژوهشی مدنظر قرار گیرد؛ با این هدف که راهکارهای درمانی ساده و موثر جهت اداره بهتر این اختلال ارائه گردد.

Background and Purpose: Bowel obstruction is one of gastrointestinal disorders that may occur due to mechanical or functional causes. Management of functional gastrointestinal obstructions is often non-surgical or supportive. Based on the new strategy of the World Health Organization on the use of human experiences of different ethnic groups, it is recommended to use traditional medicine recommendations in the managing of various diseases, to reduce the costs and risks of diagnostic and therapeutic procedures. This paper discusses the perspectives of Jorjani about causes and diagnosis of Gholonj disease. Methods and Materials: Research in this review was based on contents of Jorjani’s books such as Zakhireh Kharazmshahi and Alaghraz Altebbie. The data collected was analyzed under content analysis. Conclusion: It seems that some his instructions can be considered for research activities and better management of these disorders. Results: In viewpoint of Jorjani , Gholonj is a bowel disease characterized by abdominal pain and disturbed defecation and often occurs in the colon. He intestinal obstruction called ileus. He classified causes of gholonj disease in five categories: Sofli, Soddi, Ryhi, Varami , Eltevaei and also has been introduced the risk factors and treatments of each one.