مطالعۀ اتنوبوتانی گیاهان دارویی بومی منطقۀ الشتر (لرستان) مقاله

سابقه و هدف: مواد موثرۀ گیاهی (متابولیت‌‌های ثانویه)، متاثر از محیط رشد گیاه است. خواص گونه‌‌های دارویی به وجود متابولیت‌‌های ثانویه نسبت داده می‌‌شود. شناسایی گونه‌‌های دارویی، ثبت و احیای سنت‌‌های گیاه ‌درمانی و آموزش افراد در برداشت اصولی این گیاهان، استفادۀ بهینه از مواد موثرۀ آنها را به‌ دنبال خواهد داشت. این مطالعه با هدف شناسایی گونه‌های دارویی منطقۀ الشتر استان لرستان و معرفی استفاده‌‌های سنتی و مدرن آنها انجام شد. مواد و روش‌ها: جمع ‌آوری و شناسایی گونه‌‌های دارویی مناطق سردسیر و کوهستانی منطقۀ مورد مطالعه انجام شد و استفاده‌‌های سنتی و کاربردهای آنها در طب مدرن، از طریق انجام مصاحبه و مطالعۀ منابع معتبر علمی استخراج شد. جهت تعیین اهمیت گونه‌های دارویی و نشان دادن همگنی اطلاعات از دو روش کمّی ارزش استفاده (Use Value= UV) و ضریب اجماع مطلعین (Informant Consensus Factor=ICF) استفاده شد. یافته‌‌ها: در این پژوهش ۲۰۲ گونۀ دارویی شناسایی شد که به ۵۲ خانواده و ۱۴۳ جنس تعلق داشتند. در بین گونه‌های شناسایی شده، ۲۰ گونۀ گیاهی دارای بالاترین ارزش استفاده هستند. آویشن یا ازگوئه (Thymus kotschyanus)، بن‌ سر یا سرپا (Allium jesdianum) و مخالصه (Tanacetum persicum)، دارای بیشترین ارزش استفاده (UV) بودند. بیشترین اجماع مطلعین (IFC)، در گروه درمان مشکلات گوارشی و پس از آن گروه سرماخوردگی، تب و آنفولانزا بود. فهرستی از نام علمی، نام عمومی (محلی)، اندام مورد استفادۀ گیاه، مقادیر UV و IFC، روش تهیه و کاربرد آن در طب سنتی و مدرن تهیه شد. نتیجه‌‌گیری: نتایج پژوهش، بیانگر غنای فرهنگ گیاه درمانی و وجود پتانسیل عظیم جهت تامین مواد اولیۀ داروهای گیاهی است. با مدیریت صحیح، ایجاد بستر مناسب جهت کشت گیاهان دارویی و انجام آزمایشات فیتوشیمیایی گونه‌‌‌های دارای ارزش استفاده بالا و جلوگیری از برداشت غیراصولی آنها از عرصه‌ ‌های طبیعی، امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

Background and Purpose: Plant effective substances (secondary metabolites) are affected by plant growth environment. The properties of the medicinal species are attributed to the presence of secondary metabolites. Identifying medicinal species, recording and revitalizing herbal traditions and educating people on the proper harvesting of these plants will lead to optimal use of their effective ingredients. The aim of this study was to identify the medicinal species of Aleshtar (Lorestan province) and introduce their traditional and modern uses. Materials and Methods: Medicinal species were collected and identified in the cold and mountainous regions of the study area. Traditional uses, as well as their applications in modern medicine, achieved through interviews with native people, traditional herbal healers, and investigation of reliable scientific sources. Data were collected by survey method and interviews were conducted with semi-structured questions. Two quantitative methods were used to determine the importance of medicinal species and to show information homogeneity: Use Value (UV) and Informant Consensus Factor (ICF). Results: In this study, 202 medicinal species were identified that belong to 52 families and 143 genera. Among the species identified, 20 plant species had the highest use value. Azgovah (Thymus kotschyanus Boiss & Hohen), Bon sor (Allium jesdianum Boiss.) and Mokhalesa (Tanacetum kotschyi Boiss.) had the highest UV. The most ICF was in the Category of Digestive problems followed by the common cold, fever, and influenza. A list of the scientific name, general (Vernacular) name, used parts of plant, UV and IFC values, method of preparation and application in traditional and modern medicine was prepared. Conclusion: The results of this study indicate the richness of herbal remedies culture in the region and the great potential for providing primary herbal materials. Proper management, cultivation of medicinal plants, and phytochemical testing of high Use Value medicinal plants and prevention of their incorrect collection from natural areas seems to be necessary.