چکیده:
در سالهای اخیر نقدهای بسیاری در مورد میزان عمومیت فضاهای جدید شهری و از میان رفتن و یا کاهش شایان توجه عمومیت این فضاها در مقایسه با فضاهای شهرهای سنتی، مطرح گردیده است. به نظر میرسد بیشتر تحلیلهای اخیر از هنجارهای گفتمان جامعه مدنی متأثر شدهاند. اما با وجود نظریهپردازیهای موجود در گفتمان جامعه مدنی تحت عنوان ایده عرصه عمومی، هیچ یک از آثار موجود تا مرحله ارائه عاملهای سازنده عمومیت فضاهای شهری پیش نرفته‌اند و اجماعی بر سر معیارهای داوری درباره عمومیت این فضاها وجود ندارد. با توجه به این شکاف نظری، طرح‌ریزی پژوهشی با هدف مقایسه میزان عمومیت فضاهای جدید و فضاهای سنتی شهری با رهیافت دستیابی به معیارهای ارزیابیِ عمومیت فضاها در گفتمان جامعه مدنی و بررسی قابلیت کاربست آنها برای فضاهای شهری بایسته است. مقاله پیش رو با این هدف ابتدا با شیوه تحلیلی و توصیفی به مرور ساختارمند انگارههای اندیشمندان و تجربههای پژوهشی مرتبط پرداخته است و در گام بعدی قابلیت کاربست عاملهای به‌دست آمده را به عنوان معیارهایی برای داوری عمومیت فضاهای شهری، از طریق روش دلفی بررسی نموده است. مشخص گردید که چهار عاملِ دسترسی همگانی، انطباق پذیری، تعامل و گفتگو و مصونیت، برای قضاوت درباره عمومیت فضاهای شهری مناسب هستند. بر این پایه، با هدف پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، میزان عمومیت فضای جدید ارگ تجریش و فضای سنتی بازار تجریش مقایسه گردیدند. نتایج نشان داد که موفقیت این دو فضا در دو عامل مصونیت و تعامل و گفتگو تفاوت معنی‌داری دارند. اما میزان عمومیت دو فضا تفاوت معنی‌داری را نشان نمیدهد.
Urban space's publicness and decline in new urban space's publicness have been addressed by many researchers and commentators in recent years. Although their attitudes towards publicness have been mainly influenced by civil society discourse, and despite existing theories about publicness in the civil society discourse, none of them has introduced constructive factors for the publicness of urban spaces. Also, there is no consensus on the criteria for evaluating the publicness of these spaces. Considering this theoretical gap, the first step of this research is through a systematic review of scholars' opinions and research experiences to identify the component factors of the publicness of spaces in the civil society discourse. In the next step, the Delphi technique is used to evaluate the usability of these factors in assessing the publicness of urban spaces. The results show that only four factors, namely, public access, adaptability, interaction and discussion, and immunity can be used to assess the publicness of urban spaces.
خلاصه ماشینی:
قابلیت کاربست عامل های سازنده عمومیت فضا در گفتمان جامعه مدنی برای فضاهای شهری(نمونه پژوهی : مقایسه عمومیت بازار سنتی تجریش و مجموعه ارگ تجریش ) تاریخ دریافت مقاله : ٩٨/٠٥/١٥ تاریخ پذیرش نهایی مقاله : ٠٧/٢٨/ ٩٨ امیرمحمد قویمی (دکتری شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، عضو گروه علمی شهرداری تهران) غلامرضا حقیقت نائینی (دانشیار دانشکده شهرسازی،گروه شهرسازی، دانشگاه هنر تهران) فریبا قرایی فتح آبادی (دانشیار دانشکده شهرسازی،گروه شهرسازی، دانشگاه هنر تهران) میترا حبیبی (دانشیار دانشکده شهرسازی، گروه طراحی شهری، دانشگاه هنر تهران) چکیده: در سالهای اخیر نقدهای بسیاری در مورد میزان عمومیت فضاهای جدید شهری و از میان رفتن و یا کاهش شایان توجه عمومیت این فضاها در مقایسه با فضاهای شهرهای سنتی، مطرح گردیده است .
در گام نخست ، به منظور دستیابی به ماهیت گفتمان جامعه مدنی، مفاهیم بنیادین مطرح در جامعه مدنی معرفی شدهاند و سپس ایده عرصه عمومی با هدف استخراج عامل های اساسی سازنده عمومیت فضاهای شهری مورد بررسی قرار گرفته است و عامل هایی که در این دیدگاه سازنده عمومیت فضای شهری - به عنوان تجلی کالبدی عرصه عمومی- هستند شناسایی و معرفی شده اند.
(
, 
, 
)
