چکیده:
تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز مبانی اصلی بلاغت سنّتی هستند که شاعر را در ساختن تصاویر مخیّل یاری می‌رسانند. در این میان کنایه به دلیل پیوندی که با زبان عامۀ مردم دارد و از آبشخورهای آداب و رسوم و باورهای مردم بهره می‌گیرد، در انتقال اندیشه‌‌ها و تجارب، شگردی کاراتر و اثرگذارتر است. اساسا اعتبارسنجی کنایه در کنار تصویرآفرینی‌‌ای که دارد، به محتوای فکری آن وابسته است که می‌تواند اندوخته‌های ارزشمندی را در اختیار مخاطب خود قرار دهد. در این پژوهش به‌منظور بررسی و شناساندن بهتر کنایه در فرهنگ مردم، جنگنامۀ نادر، از الماسخان کندوله‌ای به‌روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. این منظومه در قرن دوازده هجری سروده شده است و اثری حماسی در زبان کردی محسوب می‌شود. بررسی کنایه در منظومۀ جنگنامۀ نادر نشان می‌دهد که الماسخان کندوله ای با آگاهی از نقش کم نظیر کنایه در گسترش زبان و انتقال افکار و باورها، و حفظ آداب و رسوم اجتماعی به‌گونه‌ای گسترده از این شگرد ادبی بهره برده است. کنایاتی که برخی دستاورد ادبی خود او بوده و زبان شعر او را مایه‌ورتر کرده است. نکتۀ درخور تامّل این است که بیشتر کنایاتی که از عواطف انسانی سرچشمه گرفته‌اند یا ژرف‌ساختی اسطوره‌ای، اعتقادی و اجتماعی دارند، نیز در تقویت جنبه‌های حماسی اثر یاری رسانده‌اند و این موضوع نشان می‌دهد که سراینده از این دلالت‌های کنایه غافل نبوده و عمدا آن‌‌ها را در سروده های خود به کار بسته است. همچنین پایبندی سراینده به اصول دینی سبب شده بسیاری از کنایاتی که ژرف‌ساخت اعتقادی دارند، در شعر او راه یابند.
Simile, metaphors, irony, and imagery are the main basics of traditional rhetoric that help the poet create imaginative images. In the meantime, irony is a more applicable in transmitting ideas and experiences due to its connection with the popular language of the people and using the sources of people's customs and beliefs. In this study, in order to better study and identify irony in people's culture, Nader Almas Khan Kondoleh's war book has been studied in a descriptive-analytical way. This poem was written in 12 century AH and is considered an epic work in the Kurdish language. In this study,it has been studied in a descriptive-analytical way. An examination of irony in Nader's system of Jang Nameh shows that he being aware of the unique role of irony in the spread of language, and the preservation of social customs, has made extensive use of this literary technique. Ironies that are some of his own literary achievements and have enriched the language of his poetry. It is noteworthy that most of the ironies that originate from human emotions or have a deep mythological, doctrinal, and social underpinning have also helped to reinforce the epic aspects, and this shows that the poet He has not been unaware of these ironic implications .Also, the poet's adherence to religious principles has caused many ironies that have a deep belief structure to be found in his poetry.Ironies that are some of his own literary achievements and have enriched the language of his poetry.
خلاصه ماشینی:
بررسی کنایه در منظومۀ جنگنامۀ نادر نشان می دهد که الماسخان کندوله ای با آگاهی از نقش کم نظیر کنایه در گسترش زبان و انتقال افکار و باورها، و حفظ آداب و رسوم اجتماعی به گونه ای گسترده از این شگرد ادبی بهره برده است .
هدف پژوهش حاضر در وهلۀ اّول آشنایی با انواع کنایه و درونمایه هـای آن در شـعر المـاسخـان کندوله ای و در مرحلۀ بعدی کمک به ایجاد زمینۀ لازم بـرای پژوهشـگران دو زبـان کُـردی و فارسـی و بهره مندی از نتایج حاصل از این پژوهش در انجامدادن پژوهش های دیگر در پیونـد بـا کنایـات و سـایر شگردهای ادبی است ؛ بر مبنای هـدف پـژوهش ، روش انجـام کـار توصـیفی - تحلیلـی اسـت و شـیوه گردآوری داده ها، اسنادی یا کتابخانه ای است ١-١.
به بیانی دیگر می توان گفت عنصر تشبیه در مواردی به خلق کنایه یاری مـی رسـاند البته این مورد به گونه بلاغی خاصی اشاره می نماید که سید احمد پارسا برای اولین بـار از آن بـا عنـوان تشبیه کنایی یاد می کند و متذکر می گردد که در تشبیهات کنایی «وجه شبه در معنای اصلی خود ایفـای نقش نمی کند بلکه لازمی است در خدمت ملزوم»(پارسا،۱۳۹۷: ۹٦)، بنـابراین رسـالت وجـه شـبه انتقـال مفهوم دیگری غیر از مفهوم اصلی خود است : پیچیا ژ قین چون مار زخمین جوشیا چون زهرچی نه کفر و کین (کندوله ای،۳۲٤:۱۳۹٦).
(
, 
, 
)
