چکیده:
گورستان سَرند-دغدغان در نزدیکی روستای دغدغان از توابع شهرستان هریس در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این گورستان در روند عملیات راهسازی شناسایی شد که در نتیجۀ کاوش باستانشناختی در این گورستان تعداد 30 گور سالم و 6 گور نیمهسالم شناسایی، کاوش و مستندنگاری گردید. نخستین فصل کاوش باستانشناختی در این محوطه، هرچند در راستای نجاتبخشی آثار متمرکز بوده است؛ با اینحال نتایج پژوهش نشانگر جایگاه این منطقه در مطالعات عصر آهن شمالغرب ایران است. در پژوهش حاضر تلاش شده است که با تکیه بر پژوهشهای میدانی و مطالعات کتابخانهای به پرسشهای پیشِرو پاسخ علمی داده شود؛ الف) گاهنگاری گورنهادههای گورستان سَرند-دغدغان متعلق به کدام دوران است؟ ب) گورنهادههای گورستان سرند-دغدغان قابلمقایسه با یافتههای کدام محوطههاست؟ در این نوشتار، عموماً سعیبر این است؛ تا ضمن بررسی تدفین و سنتهای مرتبط با آن، گورنهادههای محوطه را براساس گونهشناختی با سایر محوطههای همعصر ایران و مناطق همجوار موردمطالعه و مطالعۀ تطبیقی قرار دهد. نتایج پژوهش نشان میدهد که براساس گورنهادههای بهدست آمده بهخصوص دادههای سفالی، میتوان گورستان سرند-دغدغان را یکی از گورستانهای عصر آهن منطقۀ شمالغرب ایران دانست که شواهد باستانشناختی آن قابلمقایسه با برخی از گورنهادههای محوطههای عصر آهن I و II ایران، جمهوری آذربایجان و شرق ترکیه است. برمبنای همین گونهشناختی، گاهنگاری نسبی این گورستان را 1250- 800 پ.م. پیشنهاد نمود؛ و تداوم فرهنگی از عصر آهن I به II در این گورستان قابل مشاهده است؛ همچنین براساس نتایج کاوش باستانشناختی میتوان گفت که ازنظر ساختارهای معماری میان گورهای آهن I با آهن II شباهتهای بسیاری وجود دارد و عمدۀ تفاوت آن در برخی گورنهادهها بهخصوص ظروف آبریزدار قابل مشاهده است.