چکیده:
فروش بلیت مازادبرظرفیت هواپیما رویهای متداول درصنعت هواپیمایی جهان است و بخشی از مقرره‌های مندرج درقرارداد حمل هوایی شرکتهای هواپیمایی بزرگ دنیارابه خود اختصاص میدهد. این رویه درحقوق آمریکاباوضع قانون نظاممند شده است. اتحادیه اروپا هم باوضع مجموعه قواعدی که درکشورهای عضو لازم الاجرا است، مقررات کامل و مدونی رادراین زمینه پیش بینی نموده که درکشور فرانسه هم اجرا میشود. در ایران نیز اتخاذ این رویه و روند استفاده از این شرط توسط برخی شرکتهای هواپیمایی آغاز شده و مسلم است که این امر آثاری برحقوق مسافران هوایی دارد. به همین منظور، در این مقاله به مطالعه تطبیقی این پدیده در سه نظام حقوقی آمریکا، فرانسه و ایران میپردازیم تا بدین وسیله ابهامات موجود پیرامون جنبه حقوقی این موضوع را تبیین نماییم. نتایج این پژوهش نشان میدهد که از منظر حقوقی، فروش بلیت مازاد بر ظرفیت هواپیما، نقض قرارداد حمل و موجد مسئولیت متصدی حمل و نقل در برابر مسافر است. شرطی هم که در مقام تجویز فروش بلیت مازاد بر ظرفیت هواپیما در قرارداد درج میشود، یکی از مصادیق شرط تضمین است. این شرط تا آنجا که ناظر به برقراری حدی از مسئولیت برای متصدی حمل و نقل هوایی است، صحیح و تا آنجا که مسافر را از دریافت خسارات اضافی محروم می‌سازد، نوعی شرط عدم مسئولیت ناظربه تقصیر عمدی یا درحکم آن و درنتیجه بی‌اعتبار است. بنابراین، مسافر میتواند با اثبات ضررهای مازادبرمیزان مقرر در شرط، جبران خسارات واردبه خودرادرخواست نماید.
Overbooking flights are a common practice of the airline industry. This business practice aims at ensuring that airplanes fly at their full capacity. However, due to boilerplate contracts that bury the relevant clause, most passengers are shocked when they are denied boarding due to the lack of passenger capacity. This article looks at the legal aspects of overbooking in three jurisdictions: Iran, France, and the U.S. It studies the legal basis of overbooking in each jurisdiction and analyzes the remedies each system offers passengers. While the policy of ensuring a functioning airline industry requires the practice of overbooking, states can provide a higher degree of legal protection for passengers. This article suggests that Iran's legal system must improve its current requirement for airlines' contracts of carriage. Providing a comprehensive guideline on the passengers' rights in case of overbooking must become mandatory for airlines. It should also require airlines to be transparent about all of their policies and ensure that the overbooking clause in the contract of carriage is as conspicuous as possible.
خلاصه ماشینی:
این خبر که به سرعت رسانه ای شد، باعث طرح این سؤال شد که آیا اقدام شرکت هواپیمایی قانونی بوده و در صورت مثبت بودن پاسخ ، این عمل بر چه اساسی صورت گرفته است ؟ در این مقاله به بررسی ابعاد حقوقی علت این حادثه یعنی فروش بلیت مازاد بر ظرفیت هواپیما در حقوق امریکا، فرانسه و ایران میپردازیم ،٢ زیرا قراردادهای حمل شرکت های هواپیمایی خارجی حاوی شروط مدونی در این زمینه هستند و این رویه با وضع قوانینی خاص نظام مند شده است که بررسی تطبیقی این پدیده میتواند برای صنعت هواپیمایی و نظام حقوقی ما آثار مثبتی را به دنبال داشته باشد.
از طرفی، به رغم آن که کشور فرانسه در زمره دولت های عضو کنوانسیون ورشو است ، اما در حقوق این کشور نیز همانند حقوق ایالات متحده ، غالباً به علت آن که ممانعت از سفر به خاطر فروش بلیت مازاد بر ظرفیت به عنوان مصداقی از عدم اجرای قرارداد حمل دانسته شده ، کنوانسیون مزبور را در مورد وضعیت موصوف قابل اجرا نمیدانند ( ,Letacq ;١٥ - ١٤ :٢٠٠٥,Veaux ١٧ - ١٦ :٢٠١٦)؛ بنابراین ، رویه فروش بلیت مازاد بر ظرفیت هواپیما در نظام حقوقی کنونی فرانسه ، مشمول احکام مقرره اروپایی فوق الذکر است که حسب مورد در کنار قواعد عام قانون مدنی و همچنین قانون گردشگری ١ این کشور، از سوی دادگاه ها در این زمینه اعمال میشود.
(
, 
, 
)
