چکیده:
هدف این مقاله تجزیۀ رشد بهرهوری کل عوامل تولید با تلفیق دو الگوی داده- ستانده و برنامهریزی خطی در چارچوب تعادل عمومی و تکیه بر قیمتهای سایهای عوامل تولید به عنوان ارزشهای واقعی آنها در یک اقتصاد باز و مطالعة نحوۀ عملکرد آن در ایران است. برای این منظور، از جداول داده- ستاندۀ سالهای 1367 و 1378 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که در قالب هفت بخش تجمیع شدهاند، استفاده شده است. در این تحقیق با بهرهگیری از مدل تجزیه رشد بهرهوری کل عوامل تولید را به سه عامل تغییرات فنی، اثرات رابطه مبادله و تغییرات کارآیی که از حل یک برنامة خطی مربوط به حداکثرسازی تقاضای نهایی داخلی بهدست میآید، تجزیه کردیم. در این خصوص، سوال اصلی این است که از میان سه عامل ذکرشده، کدامیک عامل اصلی رشد بهرهوری کل عوامل تولید در ایران بوده است. براساس نتایج بهدست آمده، اصلیترین عامل رشد بهرهوری کل عوامل تولید در ایران در دورۀ مورد مطالعه، تغییرات فنی است.
The purpose of this paper is decomposing total factor productivity growth with reconciling both of the input- output and linear programming models in general equilibrium framework rely on the shadow prices of production factors as their real values in an open economy and studying its performance in Iran. For this purpose, input- output tables of central bank of Iran aggregated in 7 sectors are used for years 1367 and 1378. In this research, we decomposed total factor productivity growth to three factors named technical changes, terms of trade effects and efficiency changes which are reached by solving a linear program of maximization of domestic final demand using the framework of Raa and Mohnen (2002) paper. In this regard, the main question is that which of the three factors listed above is the major factor of total factor productivity growth in Iran? Based on the results, technical changes with share of 91 percent were the major factor of total factor productivity growth in Iran in our study period. Keywords: Total Factor Productivity, Input- Output , Linear Programming Model, Technical changes, Terms of Trade Effects , Efficiency Changes, Shadow Price JEL Classification: D24,C67,C61
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق با بهرهگیری از مدل تجزیۀ رشد بهرهوری، کل عوامل تولید را به سه عامل تغییرات فنی، اثرات رابطۀ مبادله، و تغییرات کارآیی که از حل یک برنامة خطی مربوط به حداکثرسازی تقاضای نهایی داخلی بهدست میآید، تجزیه کردیم.
هدف اصلی ما در این مقاله تجزیة رشد TFP با استفاده از مطالعات نظری تنرا و موهن (Ten Raa and Mohnen 2000, 2002, 2008) یعنی تلفیق فن داده ـ ستانده (input- output technique) و برنامهریزی خطی (linear programming technique) در چهارچوب تعادل عمومی (general equilibrium) و تکیه بر ارزشهای واقعی و درونزا عوامل تولید (قیمتهای سایهای/ shadow prices) در ایران است که اقتصاد کوچک باز است.
با تنظیم برنامۀ خطی مربوط به حداکثرسازی تقاضای نهایی داخلی، اقتصاد به سطح بهینة تولید روی مرز امکانات تولید میرسد و بعد بهنوعی رشد TFP تجزیه میشود، همچنین تغییرات فنی (technical changes) را با لحاظکردن قیمتهای سایهای و در سطح بهینة تولید نشان میدهد.
در این مدل صادرات و واردات در تابع هدف حذف شده و تقاضای نهایی داخلی حداکثر شده است و «واردات منهای صادرات» بهمنزلۀ یک نهاده همانند نیروی کار و سرمایه در نظر گرفته شده، چراکه در یک اقتصاد باز این ممکن است که ستانده بدون تولید بیشتر عوامل اولیه و با افزایش واردات (البته تا سطحی مشخص) افزایش یابد.
بدین منظور در این مقاله از جدولهای داده ـ ستاندة سالهای 1367 و 1378 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مطالعة تنرا و موهن (Ten Raa and Mohnen 2002) برای اندازهگیری رشد TFP و تجزیة آن به سه عامل ذکرشده و همچنین تجزیة آن به بهرهوریهای نهایی جزئی عوامل تولید استفاده شد.