چکیده:
رابطه بین بازارهای تک محمولهای و آتی و چگونگی ارتباط علی بین این دو بازار از جمله موضوعات مهمی است که مشخص شدن آن، در برنامهریزی فعالان این دو بازار و پیشبینی قیمتهای آینده یک دارایی پایه تأثیر بسزایی دارد. در این تحقیق کارکرد کشف قیمت در ارتباط بین بازار تک محمولهای نفت ایران و بازار آتی نفت وست تگزاس اینترمدیت بررسی شده است. به این منظور از آزمون علیت خطی مبتنی بر معادلات VECM و آزمون علیت غیرخطی تودا یاماموتو و نیز دادههای ماهانه شامل قیمت تک محمولهای نفت ایران و قیمت آتیهای یک تا سه ماهه بازار نفت جهانی (WTI) طی بازه زمانی دسامبر 2002 تا ژانویه 2018 بهره گرفته شده است. نتایج نشان میدهد که علیت گرنجری خطی و غیرخطی از بازار تک محمولهای نفت ایران به سمت بازار آتی نفت جهانی بوده است و عکس آن صادق نیست. این یافته مؤید نقش مسلط بازار تک محمولهای نفت ایران در کشف قیمت بازار آتی نفت جهانی میباشد. بنابراین عملکرد کشف قیمت مورد انتظار برای بازار آتی نفت WTI تحقق نیافته است. با توجه به نتایج توابع واکنش ناشی از الگوی VAR، بازار آتی WTI بازاری پیرو بوده و بازار تک محموله نفت ایران نیز بازاری پیشرو در انتقال نوسانات قیمتی میباشد.
The relationship between spot and futures markets and how the causal relationship between these markets is one of the important issues that its identification has a great impact on the planning of the actors of these markets and the forecast of future prices of a basic asset. In this study, the price discovery function has been investigated in relationship between Iran's oil spot market and West Texas Intermediate Futures market. For this purpose, the linear causality test based on VECM equations and the non-linear causality test of Toda Yamamoto, as well as monthly data including the Iran's oil spot prices and the one-to-three month futures prices of the World Oil Market (WTI) has been used during the period of December 2002 Until January 2018. The results show that the linear and nonlinear Granger causality has been from the Iran's oil spot market to the world oil futures market, and the reverse is not true.This finding confirms the dominant role of the Iran's oil spot market in price discovery of the world oil futures market.Therefore, the expected price discovery function for the WTI Futures market has not happened. According to the results of the VAR-based response functions, The WTI futures market has been an follower market and also the Iran's oil spot market is a leader market in the transmission of price fluctuations.
خلاصه ماشینی:
به این منظور از آزمون علیت خطی مبتنیبر معادلات VECM و آزمون علیت غیرخطی تودا ـ یاماموتو و نیز دادههای ماهانه شامل قیمت تکمحمولهای نفت ایران و قیمتهای آتی یک تا سه ماهۀ بازار نفت جهانی (WTI) طی بازۀ زمانی دسامبر 2002 تا ژانویۀ 2018 بهره گرفته شده است.
بنابراین ازآنجاکه درمیان انواع نفت خام، نفت وست تگزاس اینترمدیتِ (WTI) معاملهشده در بازار بورس نایمکس، نفت شاخص آمریکا و معیاری برای تعیین قیمت نفت خام در بازارهای مختلف جهان است، در این تحقیق مکانیزم کشف قیمت (Price Discovery) و ارتباط علّی خطی و غیرخطی بین بازارهای آتی جهانی و تکمحمولهای شاخص نفت ایران بهعنوان یکی از مهمترین اعضای سازمان کشورهای صادرکنندۀ نفت (Organization of the Petroleum Exporting Countries/ OPEC) بررسی شده است.
جهت علیت خطی و غیرخطی بین دو بازار آتی و تکمحموله چگونه است؟ کدامیک از بازارهای آتی نفت WTI و تکمحمولهای نفت ایران رهبری و کشف قیمت را برعهده دارند؟ باتوجهبه اینکه در اقتصاد ایران، نفت همواره بهعنوان عنصری غالب در ایجاد تحولات سیاسی، اجتماعی، و روابط بینالملل بوده و عاملی بسیار تعیینکننده در شکلگیری عملکرد اقتصاد کشور است و ازآنجاکه درآمدهای نفتی بخش عمدهای از کل درآمدهای صادراتی و درآمدهای بودجهای دولت را تشکیل میدهند، بررسی کارکرد کشف قیمت بین بازار تکمحمولهای نفت ایران و بازار آتی شاخص WTI (از مهمترین تعیینکنندههای قیمت نفت خام جهان) و نوع ارتباط علّی بین این دو بازار مسئلۀ مهمی است که روشنشدن آن میتواند کمک شایانی به سیاستگذاران کشور و فعالان بازار نفت درجهت پیشبینی رفتار بازار نفت و روند قیمتی آن کند.
در این مطالعه سعی شده است تا ارتباط قیمتهای آتی و تکمحمولهای چه از نظر علیت بهصورت خطی و غیرخطی و چه از نظر کشف قیمت برای دو نوع نفت شاخص WTI و ایران موردارزیابی قرار گیرد.