چکیده:
تجزیه و تحلیل میراث جنبش‌های سلفی جهادی اسلامی، مبتنی بر مناسبات و تعالیم فقهی و الهیاتی صرف، فارغ از چارچوب‌ها و بسترهای اجتماعی نضج آن در هر برهه‌ی تاریخی (و بالعکس)، به تقلیل‌گرایی خردگریزانه‌ای در مسیر پژوهش خواهد انجامید که حامل تحفه‌ای جز انقیاد و تعلل قوه‌ی تعلیل نخواهد بود. بنابراین در مسیر این تحقیق، ضمن بیان اهم افکار متفکرانی همچون ابن تیمیه، عبدالوهاب، سید‌جمال، عبده، رشید‌رضا و... که مستقیم یا غیر مستقیم بر نئوسلفی معاصر موثر افتاده، نقش بحران‌های اجتماعی خاصه در تعامل جهان اسلام با غرب در یک سده اخیر و مفهوم خشونت سیاسی معکوس به نحوی ترکیبی کاویده می‌شود. به عبارتی دیگر، آنچه این تحقیق با رویکردی فکری و جامعه‌شناختی در پی تبیین آن است، تشریح مبانی فکری پیش‌قراولان نهضت سلفیه‌ی متقدم و متاخر و تحلیل جامعه‌شناختی محمل‌های اجتماعی تکوین آن در بستر بحران‌های اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی جهان اسلام و در نهایت کیفیت ارتباط آن با خشونت سیاسی معاصر در خاورمیانه و جهان، تحت سیطره‌ی جنبش‌های تکفیری و سلفی است.
Contemporary Salafi social movements in the Middle East are the product of ideological principles derived from diverse and variegated social crises that have emerged and spread in the Islamic world throughout history. And now, in the minds and hearts of most Takfiri and Salafi movements, these are viewed as a precious legacy and a singular axis around which they should gather and reproduce that legacy. There is no doubt that the analysis of this legacy based on mere juridical and theological terms and teachings, while ignoring the social frameworks, contexts, and crises of its maturation in each historical period (and vice versa) will lead to an irrational reductionism in the research; which, ultimately, will include nothing but procrastination and subjugation of the force of argumentation. Therefore, in the course of this study, in addition to expression of the most important ideas of thinkers such as Ibn Taymiyyah, Abd al-Wahhab, and Muhammad Rashid Rida who have, directly or indirectly, influenced the contemporary neo-Salafism; the role of social crises, especially in the interaction of Islamic world with the West, in the past century was explored in a combined manner. In other words, what this study aims to explore from an intellectual and sociological perspective includes the explanation of ideological principles of the pioneers of the early and contemporary Salafism, and the sociological analysis of the social reasons for their genesis in the context of social, cultural, and political crises within the Islamic world.
(
, 
, 
)
