چکیده:
چکیدهآثار تغییرات گسترده اجتماعی در زندگی فردی و اجتماعی بشر، اصلاح حقوق را در تناسب این تغییرات دو چندان کرده است. این تناسب سازی در قالب گفتمان نوآوری در حقوق اسلامی مطرح می شود. بر این اساس، پژوهش حاضر، به منظور تبارشناسی و ارایه راهبردهای گفتمان نوآوری در حقوق اسلامی به روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه انجام یافته است. نتایج پژوهش نشان می دهد گفتمان نوآوری در حقوق اسلامی با طرد برخی دالهای دو گفتمان الهیاتی-فلسفی و حقوق مدرنیته و با درهم شکستن ساختار گفتمانی آنها، برخی دالهای آنها را در ساختاری نو به کار می گیرد. دالهای این گفتمان، توجه همزمان به بخش های ثابت و متغیر حقوق، تقویت جذابیت و کارایی حقوق، توجه به مقتضیات جامعه ملی و بین المللی، تقدم موضوع شناسی بر حکم شناسی، نوآوری با حفظ شالوده حقوق اسلامی، توجه به منابع عقلی، اجماعی و عرفی در کنار متن محوری هستند. جستاری در تبارشناسی علوم مختلف اسلامی از جمله کلام، اصول، و فلسفه فقه نشان دهنده سرمایه ای غنی در جهت ضرورت توجه به شرایط زمانی و مکانی و ضرورت نوآوری های حقوقی است.در طراحی الگوی راهبردی نوآوری در حقوق اسلامی مراحل تبارشناسی، شناخت محیط با توجه به اقتصاد قدرت، عبور از موانع و چالش ها، توجه به منابع نوآوری، تمهید مقدمات، تلفیق منابع و تدوین حقوق کارآمد، اجرا، بازخورد نتایج و اصلاح راهبردها در نظر گرفته می شود.الگوی راهبردی ارایه شده غیر خطی و در چرخه ای مداوم مورد بازبینی قرار می گیرد.
The effects of widespread social changes in private and social lives of human beings made it more and more necessary to reform the laws in accordance with these changes. These reforms are presented in the form of innovation discourse in Islamic law. Accordingly, the present research was carried out for genealogy and to present the strategies of the innovation discourse in Islamic law by Laclau and Mouffe's discourse theory. The research results showed that the innovation discourse in Islamic law dismisses some signifiers of both philosophical and theological discourses and legal discourse in modernity, breaks down their structure, and uses some of their signifiers in a new structure. The signifiers of this discourse, simultaneous attention to the changing and fixed areas of law, promotion of attraction and effectiveness of law, the requirements of national and international society, the priority of subject scholarship to discovering the sentence, innovation while preserving the bases of Islamic law, and considering rational, consensual, and traditional sources are pivotal factors alongside text. A search in genealogy of different Islamic sciences including speech, principles, and the philosophy of jurisprudence proves them to be some abundant capital which in turn shows the necessity of paying attention to time and place conditions and legal innovations. Genealogical stages, understanding the environment with respect to the economy of power, passing through obstacles and challenges, paying attention to innovation sources, preparation, putting sources together, developing an efficient law, performance, the feedback of ...
خلاصه ماشینی:
دال های این گفتمان ، توجه همزمان به بخش های ثابت و متغیر حقوق ، تقویت جذابیت و کارایی حقوق ، توجه به مقتضیات جامعه ملی و بین المللی، تقدم موضوع شناسی بر حکم شناسی، نوآوری با حفظ شالوده حقوق اسلامی، توجه به منابع عقلی، اجماعی و عرفی در کنار متن محوری هستند.
با درک این نیاز مهم ، و توجه به نقش نوآوریهای حقوقی در تحقق "عدالت نظم آفرین " در این مقاله تلاش شده است به این مساله از منظری جدید پرداخته شود و به پاسخ سوالات کلیدی زیر دست یابد: - جایگاه گفتمان نوآوری در حقوق اسلامی در میانه گفتمان حقوق الهیاتی- فلسفی و گفتمان حقوق مدرنیته چیست ؟ - آیا در قلمرو علوم اسلامی ، مبانی و خمیره مایه نوآوری در حقوق اسلامی قابل ردیابی است و از آن ها میشود در جهت نوآوری حقوق اسلامی بهره گرفت ؟ - راهبردهای نوآوری در حقوق اسلامی کدامند؟ پاسخگویی به این سوالات اساسی نیازمند شناخت گفتمان حقوق اسلامی، تبارشناسی این گفتمان و شناخت نیازها و مطالبات حقوقی جدید است .
بر این اساس هرچند فقه و اجتهاد بستری مهم برای رشد گفتمان نوآوری حقوقی اسلام محسوب میشود اما دروازه نوآوریهای حقوقی اسلام در قالب جریان اجتهادی با جریان های فقهی تقلیدی و متن گرایی اخباری محدود شده است .
توجه به بعد جمعی و اجتماعی احکام ، تلازم موضوع شناسی و حکم شناسی در فرایند اجتهاد، تحول عرفی موضوعات احکام ، ضابطه " محلله مقصوده " شیخ انصاری، احکام ثابت و متغیر فقه ، نظریه مقتضیات زمان و مکان ، نظریه فقه مقاصدی و توجه به قاعده "ضرورت حفظ نظام اجتماعی"(دیلمی، ١٣٨٢: ١٣٢-١٣٦) از جمله مواردی هستند که توجه و تدقیق در آن ها نشان میدهد خمیره نوآوری در حقوق اسلامی همیشه فراهم بوده است .
(
, 
, 
)
