چکیده:
زبان فارسی و فرهنگ ایران همواره مشتاقانی در جهان داشته است و کشورهای دیگر از جمله شبهقارۀ هند از این زبان و فرهنگ تأثیر پذیرفتهاند. نسخۀ خطی شرح محبتنامه که شرح و تفسیر یوسف و زلیخای جامی است، توسط محمد بن غلام بن محمد گهلوی در قرن سیزدهم هجری در هند نوشته شده است. در این مقاله کوشش شد تا افزون بر معرفی نسخۀ خطی شرح محبتنامه، با رویکرد بررسی سبکشناختی متون، به این پرسش کلیدی پاسخ داده شود. این اثر از نظر سبکی چه ارزشهایی دارد که آن را شایستۀ توجه بیشتر میکند؟ نگارنده پس از تصحیح نسخهای از شرح محبتنامه، برای شناساندن هرچه بیشتر این شارح پارسیگوی، به بررسی سبکشناسانۀ این اثر در سه سطح زبانی، ادبی، و محتوایی پرداخته است. بررسی این نسخه نشاندهندۀ آن است که گهلوی، بر زبان فارسی تسلط قابل توجهی دارد و پیامد آن ترکیبسازیهای بسیار و برجسته در شرح مثنوی یوسف و زلیخا جامی و استفادۀ فراوان از آرایههای ادبی (کنایه، تشبیه، استعاره و جناس...) است. این اثر، آیات و احادیث بسیاری را در خود جمع کرده است و همچنین شارح اشعار پرشماری را از شاعران پارسیگوی دیگر برای تبیین دقیقتر شرح ابیات مثنوی یوسف و زلیخا بیان کرده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله کوشش شد تا افزون بر معرفی این نسـخۀ خطـی بـا رویکرد بررسی سبک شناختی متون ، به این پرسش کلیدی پاسخ داده شود که ایـن اثـر از نظـر سبکی چه ارزش هایی دارد که آن را شایستۀ توجه بیشتر مـیکنـد؟ نگارنـده پـس از تصـحیح نسخه ای از شرح محبت نامه ، برای شناساندن هرچه بیشتر این شارح پارسیگوی، بـه بررسـی سبک شناسانۀ این اثر در سه سطح زبانی، ادبی، و محتوایی پرداخته است .
شرح یوسف و زلیخـا یـا شرح محبت نامه ، اثر محمد بن غلام بن محمد گهلوی، یکی از شرح هـای معـروف بـر ابیـات مشکل یوسف و زلیخاست که در شبه قارٔە هند نوشته شده و بیانگر نثر فارسیزبانان شـبه قـارٔە هند است .
این نوشتار با اسـتفاده از روش توصـیفیتحلیلـی انجام یافته و ضمن معرفی اجمالی گهلوی و آثارش ، به طور مشروح به معرفی شرح محبت نامۀ جامی وی و نسخۀ خطی آن پرداخته ، سپس نگارنده ویژگیهای سـبکی و محتـوایی آن را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی کرده است .
نویسـنده بـه تصریح متن اثر و اذعان شرح پیشینیان بر محبت نامه از جمله شرح محمد اکـرم ملتـانی و شـرح محمد باقی و نیز از کتاب های صوفیان و کتب لغت فارسی دیگر یـاد کـرده اسـت .
کاربرد واژه ها و عبارت های فارسی متروک کلمات زیر در شرح محبت نامه بسامد فراوانی دارند: بخسبند: «حاصل آنکه عارفان حق که وصف ایشان چنین و چنان است چون به وقت شب بخسبند» (گهلوی، ١٢٠٥: ٢١٤).