چکیده:
تمثیل به عنوان شگردی تعلیمی یکی از گونههای پرکاربرد ادب فارسی است که شاعران عارف ایرانی در هدایت و راهنمایی انسانها به سوی اهداف والای انسانی از آن بهرۀ فراوان بردهاند. مولانا نیز از این روش به شکل هنرمندانه در مثنوی استفاده کرده است به طوری که تمثیل بخش اعظمی از مثنوی را به خود اختصاص داده است. بر همین اساس ساختار اصلی این مقاله با رویکرد تحلیل این موضوع با دو هدف عمده دنبال میشود، اول آنکه گستردگی استفاده مولانا از شگرد تمثیل مشخص شود و دوم اینکه شیوه بیان این شگرد برای اقناع مخاطب توسط مولانا معین شود. برای دستیابی به این دو مقصود اشعار مولانا در شش دفتر مثنوی معنوی مورد بررسی قرار گرفته است. بر همین اساس مطالبی در مورد تمثیل و شاخصههای آن و موضوع شیوههای استفاده از این شگرد تعلیمی را در مثنوی مورد تحلیل و بررسی قرار دادهایم. در این تحقیق که رویکردی توصیفی- تحلیلی دارد، ضمن تبین شیوههای استفاده از شگرد تمثیل، سعی شده است که به این پرسش اساس پاسخ داده شود که آیا مولانا تا چه میزان از روشهای و شیوههای تنبیه، تبشیر، انذار، تذکار، استدلال و مفاخره به عنوان آموزههای تعلیمی در مثنوی بهره برده است؟ و تا چه اندازه در این روشها در اقناع مخاطب خود موفق بوده است؟
As an educational technique, allegory is one of the most widely used types of Persian literature symbolism used by Iranian mystical poets to lead human beings towards Transcendent goals. Rumi has also utilized such a method in Masnavi in an artistic manner in order to allegorize a large part of Masnavi. Accordingly, the main structure of this article revolves around two goals: first, to determine the extent to which Rumi has employed allegory in his Masnavi; and second, to determine the method of expressing such a trick to convince his audience. To achieve these two goals, Rumi's poems have been studied in six books of the spiritual Masnavi.Accordingly, we have analyzed Masnavi text in terms of the type of allegories used in it as well as their characteristics, the techniques they have been used in the text. The current research has adopted a descriptive-analytical approach to answer the basic questions: (1) To what extent has Rumi used such methods as punishment, evangelism, and warning? (2) Has he used reminders, reasoning and boasting as educational teachings in Masnavi? And (3) To what extent has he been successful in convincing his audience in these ways?
خلاصه ماشینی:
/ تمثيل شگردي تعليمي در مثنوي معنوي 4 فرزانه آباد١، شبنم حاتم پور*٢، فرزانه سرخي ٣، فريدون طهماسبي چکيده تمثيل به عنوان شگردي تعليمي يکي از گونه هاي پرکاربرد ادب فارسي است که شاعران عارف ايراني در هدايت و راهنمايي انسان ها به سوي اهداف والاي انساني از آن بهرة فراوان برده اند.
در اين تحقيق که رويکردي توصيفي - تحليلي دارد، ضمن تبين شيوه هاي استفاده از شگرد تمثيل ، سعي شده است که به اين پرسش اساس پاسخ داده شود که آيا مولانا تا چه ميزان از روش هاي و شيوه هاي تنبيه ، تبشير، انذار، تذکار، استدلال و مفاخره به عنوان آموزه هاي تعليمي در مثنوي بهره برده است ؟ و تا چه اندازه در اين روش ها در اقناع مخاطب خود موفق بوده است ؟ واژگان کليدي : ادبيات تعليمي ، مولوي ، مثنوي معنوي ، تمثيل .
نتيجه اين تحقيق نشان مي دهد که شاعر در استفاده از انواع روش هاي تعليمي خود از تبشير و انذار بيشترين بهره را برده است و در عين حال براي هر چه موثرتر بودن سخن در هدايت مخاطب از ساير روش ها مانند تذکار، استدلال ، استفهام ، مفاخره ، اسلوب شرط نيز استفاده کند.
با اين وجود مي توان گفت که مولانا جلال الدين بلخي در مثنوي معنوي خود به شکل ماهرانه توانسته است حدود ١٧٠ عنوان تعليمي را براي اقناع و هدايت مخاطبان خود با استفاده از شگرد تمثيل ارائه دهد.