چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، واکاوی مؤلفههای هویتیابی در نظریه «انسان بهمنزله عامل» است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیلی ـ استنتاجی انجام شد. این نظریه در انسانشناسی، تصویر انسان در قرآن را بهعنوان سخت هسته توصیف نموده است. طبق این نظریه، اعمال فرد هویت او را میسازد. هر فرد به تناسب عمل خویش و تعامل با محیط پیرامونش، هویت معینی را در وجود خویش میآفریند. با توجه به کوشش فلسفی نظریه انسان بهمنزله عامل، در جهت تبیین ماهیت آدمی و استنتاج مبادی عمل از آیات قرآن، در این نظریه به واکاوی مؤلفههای هویتیابی پرداخته شد. طی این واکاوی، از مبادی شناخت، میل و اراده، عمل و آثار عمل، چهار مؤلفه خودآگاهی، ارزشمندی، وحدت و اقتدار استخراج گردید. از مؤلفه خودآگاهی، دو شاخص «معرفی خود و توصیف احساسات، هیجانات، نیازها، علاقهمندیها، توانمندیها» و «خودارزیابی» استنتاج شد. مؤلفه ارزشمندی نیز، از طریق «دیگر ارزیابی» و پی بردن فرد به «شباهت و تفاوت با دیگران» ارزش هویتی را محقق میسازد. با توجه بهمواجهه فرد با تکثر و تنوع موقعیتهایی زندگی، «اولویتبندی امور» موجب وحدت و انسجام درونی میشود. از طرفی هویت فردی ـ اجتماعی در جریان «مشارکت در فعالیت جمعی» بهعنوان یکی از شاخصهای مؤلفه وحدت، شکل میگیرد. علاوه براین سه مؤلفه، اقتدار هویتی با «انتخاب و تصمیمگیری» و درنظرگرفتن «اثر و نتیجه عمل» ظهور پیدا میکند.
The purpose of the present study is to analyze the components of Identification in the theory of "human as agent". This study was conducted with qualitative approach and analytical-inferential method. This theory in anthropology has described the image of man in the Qur'an as a hard core. According to this theory, one's actions make him or her an identity. Each individual creates a definite identity in his or her own being in accordance with his / her actions and interaction with the environment. Considering the philosophical effort of human theory as a factor in explaining the human nature and deducing the principles of action from the verses of the Qur'an, we have investigated the components of identity in this theory. In this analysis, four components of self-awareness, value, unity and authority were extracted from the bases of cognition, desire, and action. From the self-awareness component, two indices of “self-presentation and description of feelings, emotions, desires, needs and abilities” and “self-evaluation” were deduced. The valuable component realizes the value of identity through 'other evaluation' and one's perception of 'similarity and difference with others'. Given one's exposure to the multiplicity of situations in life, "prioritizing" causes inner unity and cohesion. On the other hand, individual-social identity is formed in the process of "participation in collective activity" as an indicator of the component of unity. In addition to these three components, identity authority emerges with "choice and decision" and with regard to "effect and outcome of action.
خلاصه ماشینی:
با توجه به کوشش فلسـفي نظريـه انسـان به منزله عامل ، در جهت تبيين ماهيت آدمي و استنتاج مبادي عمل از آيات قرآن ، در اين نظريه به واکاوي مؤلفه هاي هويت يابي پرداخته شد.
نظريه انسان به منزله عامل ، با نظريه پردازي خسرو باقري ـ که به عنوان نظريه اي فلسفي ـ کوششي در جهت تبيين ماهيت آدمي و عمل وي محسوب ميشود ـ مبناي غني و مسـتدل در ايـن پـژوهش براي استخراج مؤلفه هاي هويت يابي است و از طرفي مباني اين نظريه برگرفته از آيات قرآن است و بيش از ساير رويکردها در جامعه اسلامي ايراني کاربرد دارد.
هريک از مؤلفه هاي هويت يابي استنتاج شده بـر اسـاس نظريـه انسـان بـه منزلـه عامـل ، چـه شاخص هايي (زير مؤلفه ها) دارند؟ يافته هاي پژوهش سؤال اول : فرآيند هويت يابي بر اساس نظريه انسان به منزله عامل ، چه مؤلفه هايي دارد؟ شروع فرايند هويت يابي با قرار گرفتن فرد در يک زمينه مبنايي هويتي است .
به منظور بررسي سؤالات پژوهش و با توجه به اينکه طبق نظريه انسان به منزله عامل ، عمل بر سه مبدأ اصلي شناخت ، ميل و اراده استوار است و آثاري نيـز دارد کـه در ادامه ، به استنتاج مؤلفه هاي هويت يابي و شاخص هاي هر مؤلفه از مبادي عمل و آثار عمـل مـي- پردازيم : ١.
هويت يابي بر اساس نظريه انسان به منزله عامل نشان ميدهد عملي کـه بـر سـه مبنـاي شناخت ، ميل و اراده استوار باشد، سازنده هويتي با مؤلفه هاي خودآگاهي، ارزشـمندي، وحـدت و اقتدار است .