حق حیات حیوانات از منظر روایات مقاله

حقوق حیوانات به‌ویژه حق حیات و حفظ نسل آن‌ها از مباحث مهم جوامع بشری است و با توجه به نقش حیوانات در بقای محیط زیستِ مناسب انسانی، اهمیت آن افزایش می‌یابد. گاهی این حقوق توسط برخی به‌عنوان بیان نقص شرع اسلام با اهداف غیر علمی و بیشتر فرهنگی و سیاسی طرح می‌گردد و این در حالی ‌است که پیشینۀ حمایت قانونی و عملی اسلام بسیار مقدم بر سایر مکاتب می‌باشد. در این جستار با بررسی آیات، روایات و متون فقهی مرتبط و با روش توصیفی - تحلیلی به تبیین و بررسی ادلۀ حق حیات حیوانات و حفظ و حمایت از آن‌ها پرداخته شده است. برآمد تحقیق نشان‌دهنده حمایت همه‌جانبۀ قوانین شرعی از این حق بوده و در این پژوهش، حمایت‌های مادی، مانند حق معاش، تغذیه، بهداشت، اقامتگاه و غیره و حمایت‌های معنوی مورد تاکید قرار گرفته و از افتخارات اسلام بیان این حقوق توسط امام علی(ع) در منشورحکمرانی است.

Animal rights, especially the right to life and the preservation of their generation, are important issues in human societies, and their importance increases due to the role of animals in the survival of a suitable human environment. Sometimes these rights are proposed by some as an expression of the flaws of Islamic law with unscientific and more cultural and political purposes, while the background of legal and practical support for Islam is far ahead of other schools. In this article, by examining the verses, narrations and related jurisprudential texts and by descriptive-analytical method, the arguments of the right to life of animals and their preservation and protection have been explained. The results of the research indicate the comprehensive support of this right by the sharia law and in this research, material support, such as the right to livelihood, nutrition, health, residence, etc. and spiritual support are emphasized and it is one of the honors of Islam to express these rights by Imam Ali (A.S) in the ruling charter.

برآمد تحقیق نشان‌دهنده حمایت همه‌جانبۀ قوانین شرعی از این حق بوده و در این پژوهش، حمایت‌های مادی، مانند حق معاش، تغذیه، بهداشت، اقامتگاه و غیره و حمایت‌های معنوی مورد تاکید قرار گرفته و از افتخارات اسلام بیان این حقوق توسط امام علی( در منشورحکمرانی است. د. رسیدگی به درمان حیوان: از مصادیق اهتمام به حق زندگی حیوانات، اقدام به درمان آنها می‌باشد که در مصادر شیعه و اهل سنت وارد شده است: چنان‌که کلینی روایتی را از امیرالمؤمنین( ذکر می‌‌کنند که برای عدم ضمانت پزشک و بیطار (دامپزشک) اخذ برائت قبل از شروع درمان لازم است و این امر دلالت بر مفروغ‌‌عنه بودن لزوم درمان حیوانات دارد: «السَّکونِی عَنْ ابی‌عَبْدِ اللَّه ع قَالَ قَالَ أمیرالمؤمنین ع مَنْ تَطَبَّبَ أَوْ تَبَیطَرَ فَلْیأْخُذِ الْبَرَاءَةَ مِنْ وَلِیه وإِلَّا فَهُوَ لَه ضَامِنٌا» «هر کس طبابت یا بیطاری می‌‌کند از مریض (اگر انسان باشد) و مالک حیوان برائت بگیرد و الا ضامن خواهد بود»، (کلینی، 1363: 7/364). در منابع روایی اهل سنت نیز احادیث متعددی در نهی از عقیم کردن حیوانات وارد شده چنان‌که جمله «لَا إِخْصَاءَ فِی الْإِسْلَامِ» از پیامبر اکرم‌( در سنن کبرای بیهقی نقل شده و البانی که از وی به بخاری دوران تعبیر می‌کنند این روایت را تصحیح کرده است (بیهقی، ‌1414: 10/41؛ البانی، 1423: 2/1203). همین مضمون از امام رضا( نیز در پاسخ به محمد بن سنان نقل شده ‌است که دلیل نهی از ذبح و خوردن گوشت‌ آنها حرام بودنشان نیست بلکه برای جلوگیری از فنا و نابودی نسلشان است.