چکیده:
ارتباط عمیقی بین تعلیم و تربیت و معنای زندگی وجود دارد. غایت تربیت، آمادگی برای زندگی است و معنای زندگی پیشفرض اصلی یک زندگی پویا و زنده است؛ لذا معنای زندگی باید در مرکز اهداف تعلیم و تربیت قرار گیرد و چشماندازی برای ارزیابی فعالیتهای تربیتی باشد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و نقد مولفههای زندگی معنادار در اسناد تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است. بهمنظور دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوا با رویکرد کیفی بهره گرفته شد. برای گردآوری دادهها و شناسایی مولفهها نیز مبانی نظری سند تحول و سند بنیادین بررسی گردید و مولفهها شناسایی و استخراج شدند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در اسناد تحول، معناداری زندگی در پرتو حیات طیبه تحقق میپذیرد و مولفههایی همچون آخرتباوری، فطرتمداری، اخلاق، ایمان و عمل صالح، و آزادی نقشی معنابخش دارند. یافتهها نشان داد که در سند مسیر کلی و غایت نهایی انسان بهخوبی ترسیم شده؛ اما لازم است با در نظر گرفتن همان اصول کلی، به ترسیم اهدافی در جهت تسهیل و کمک به کشف معنای شخصی نیز پرداخته شود و این امر با تاکید بیشتر و سازمانیافتهتری بر خودشناسی محقق میگردد.
There is a deep connection between education and the meaning of life. The goal of education is to prepare for life, and the meaning of life is the main premise of a dynamic and vibrant life; hence, the meaning of life should be at the center of the goals of education and a perspective for evaluating educational activities. Using an analytical and qualitative approach this paper seeks to identify and criticize the components of meaningful life in the fundamental reform document of education (FRDE) in the Islamic Republic of Iran. In order to collect data, the theoretical foundations of FRDE were examined and the components were identified and extracted. The results show that in FRDE, the meaning of life is realized in the light of Good Life and components such as belief in the Hereafter, nature, morality, faith and righteous deeds, and freedom play a significant role. The findings show that in this document the general path and the final end of man is well drawn, but, considering the same general principles, it is necessary to draw ways of facilitating and helping to discover personal meaning and, off course, this is achieved with a greater and more organized emphasis on self-knowledge.
خلاصه ماشینی:
يافتهها نشان داد که در سند مسير کلي و غايت نهايي انسان بهخوبي ترسيم شده؛ اما لازم است با در نظر گرفتن همان اصول کلي، به ترسيم اهدافي در جهت تسهيل و کمک به کشف معناي شخصي نيز پرداخته شود و اين امر با تأکيد بيشتر و سازمانيافتهتري بر خودشناسي محقق ميگردد.
تعليم و تربيت، حيات طيبه، سند تحول بنيادين، معناي زندگي مقدمه نگراني دربارة معنا و هدف زندگي وجه تمايز انسان بهعنوان يک موجود متفکر و کاوشگر از ديگر موجودات است.
ازآنجاکه سند تحول بهطور ضمني به بحث معناي زندگي پرداخته، براي پاسخ به پرسش دوم پژوهش لازم است به بررسي مباني هستيشناختی و انسانشناختی سند تحول بپردازيم؛ چراکه شيوۀ پاسخگويي به پرسش دربارۀ هستي، تأثيری ژرف و انکارناپذير بر نحوۀ پاسخگويي به پرسش دربارۀ معناي زندگي دارد؛ زيرا زندگي انسان بريده از نظام هستي نيست؛ بلکه در درون اين زمينه و متن خاص جريان دارد.
يکي از اين ظرفيتها، وجود دين و در نتيجه تربيت ديني است که در بطن آن، ارزشهاي والاي اخلاقي و انساني نهفته است و يکي از منابع و مؤلفههاي مهمي است که پاسخگوي سؤالات وجودي و هستيشناختي انسان است و در نتيجه، ترسيمکنندۀ معناي زندگي است؛ اما بهشرطي که رويکرد نظام آموزشي از آموزش ديني و ديندهي، به پرورش حس ديني و دينيابي تغيير يابد.