چکیده:
سکههایی که از ایران در دوره اسلامی برجای ماندهاند منقوش به نمادهایی هستند که حامل پیامهایی است. یکی از این نقوش، نماد پرنده است. دوره حکومت ایلخان مغول(654-736ه.ق) یکی از ادواری است که نقش پرنده بر سکههای ایرانی افزایش یافته است. از موضوعات نیازمند بررسی بیشتر در شناسایی فلسفه وجودی نقشمایه متعدد پرندگان بر روی سکههای ایلخانی، مطالعه بنیادهای مذهبی، سیاسی و فرهنگی ایلخانیان در دورههای مختلف حکومتشان و تاثیر آن به صورت مستقیم بر روی سکهها می باشد. پژوهش حاضر با رویکردی متفاوت از شیوههای مرسوم سکهشناسی، تعاملات و رقابتهای بین ادیان مختلف رایج در دوران ایلخانی را در قالب نقشمایههای متعدد پرندگان بررسی نموده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. این پژوهش به لحاظ هدف« بنیادی-نظری» و به لحاظ روش از نوع«تحلیل محتوا» و براساس آراء«اروین پانوفسکی» به خوانشی آیکونوگرافیک از نقوش پرندگان سکههای ایلخانی میپردازد. شیوه جمعآوری اطاعات بهصورت کتابخانهای است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در دوران حاکمیت یاسا نقشمایههای پرندگان روی سکهها همراه با شهادتین ضرب گردیده و در دوران اسلامی، گرایشهای مذهبی بهصورت قویتری در قالب شعائراسلامی، آیات و اسامی خلفای راشدین در کنار نقوش پرندگان منعکس گردیده است که همه اینها را میتوان ناشی از تسامح دینی مغولان، مصلحت اندیشی آنان و یا سردرگمی و بیسیاستی آنها در عرصه مذهب دانست.اهداف پژوهش: تحلیل نماد پرنده از منظر آیکونوگرافیک بر اساس الگوی اروین پانوفسکی.بررسی تأثیر مذاهب مختلف دوران ایلخانی بر نقشمایههای پرندگان ضرب شده بر روی سکهها.سؤالات پژوهش:وجود نماد پرنده بر سکههای دوره ایلخانی تحت تأثیر چه عواملی بود؟تحولات مذهبی دوره ایلخانی چه تأثیر بر تغییرات نقشمایه پرنده بر سکههای دوره ایلخانی داشت؟ کلیدواژهها: سکههای دوره ایلخانی، نماد پرنده، گفتمان مذهب، پانوفسکی، ایلخانی.
Among the issues that need to be further studied in identifying the philosophy of existence of various bird motifs on Ilkhanid coins, is the study of religious, political and cultural foundations of patriarchs in different periods of their rule and its direct impact on coins. The aim of the present study is to examine the bird symbol from the perspective of numismatics, considering the frequent changes and changes in the discourse of religion, and to answer the question of whether the Ilkhanid government pursued a specific religious policy and whether Were religious issues tolerant or did they cause more religious turmoil? The present article takes a different approach to the conventional methods of numismatics, interactions and competitions between different religions common during Ilkhani has been studied and analyzed in the form of various bird motifs. This research is based on the purpose of "fundamental-theoretical" and in terms of method of "content analysis" and based on the views of "Ervin Panofsky", an iconographic reading of the bird motifs of Ilkhanid coins. The method of collecting information is library. Results This study shows that during the rule of Yasa, the motifs of birds on coins were multiplied with martyrdom and in the Islamic era, religious tendencies were more strongly reflected in the form of Islamic rituals, verses and names of Rashidun caliphs along with bird motifs. All of this can be attributed to the religious tolerance of the Mongols, their expediency, or their confusion and apolitics in the field of religion.