چکیده:
سابقه‌ی گروهای سیاسی و احزاب سیاسی در جهان اسلام، به‌خصوص در منطقه‌ی خاورمیانه، ریشه در اندیشه‌های اسلامی و تعلقات این اندیشه‌ها در چند صدسال اخیر دارد به‌طوری‌که پس از دوره‌ی عثمانی شاهد تبدیل این اندیشه‌ها و دگرگونی‌شان در قالـب احـزاب و گروه‌هـای سیاسی هستیم. مهم‌ترین بخش تحولات خاورمیانه در جهان اسلام رخ می‌دهد، جهان اسلام در عمل مناطقی از شـمال افریقـا تـا خاورمیانـه و آسیای مرکزی را شامل می‌شود که کشورهای اسلامی هستند، کشورهای اسلامی موجود در منطقه در قبل از قرارداد سایکس-پیکو و پایان جنـگ جهـانی اول در 1918 تـا قرارداد لوزان در 1921، عملاً بخشی جدانایی‌پذیر از امپراتوری عثمانی بودند. ولیکن بـا ورود اندیشـه‌های ناسیونالیسـتی و مفـاهیم جدیـد ازجمله دولت-ملت، کشور، حزب و... به جهان اسلام روندی جدید در تکامل فکری مسلمانان شکل گرفت. روشنفکران اسلامی و گروه‌های فکری ناسیونالیستی موجود در خاورمیانه بااینکه شکل‌گیری‌شان از هـر دو نظـر عقیـدتی و سازمان‌دهی وابسته به غرب بود ولیکن باعث شد برای اولین بار جهان غرب متوجه شود که جهان اسلام چیزی فراتـر از امپراتوری عثمـانی است. در ادامه شکل‌گیری اخوان المسلمین در مصر و گروه‌های اسلامی در ترکیه، عربستان و ایران نشان داد که جهان اسلام در حال دگرگونی است. ازاین‌روی در این مقاله سعی شده با تبیین از تکامل ساختاری و کارکردی جریانات فکری و سیاسی آسیب‌شناسی در قالب یک مدل مفهومی صورت پذیرفته و در ادامه تصویری از عملکرد ژئوپلیتیک این احزاب و جریانات فکری در آینده امنیـت منطقـه‌ای ارائـه شود.
The history of political groups and political parties in the Islamic world, especially in the Middle East, is rooted in Islamic thought and its affiliations over the past few hundred years, so that after the Ottoman period we see these ideas and their transformation into political parties and groups. The most important part of the developments in the Middle East takes place in the Islamic world. From 1918 to the Treaty of Lausanne in 1921, they were practically an integral part of the Ottoman Empire. However, with the arrival of nationalist ideas and serious concepts, including the nation-state, the country, the party, etc., a new trend in the intellectual development of Muslims was formed. Islamic intellectuals and nationalism intellectuals and groups in the Middle East While the formation of both ideology and organization was affiliated to the West, However, these events for the first time made the Western world realize that the Islamic world is something beyond the Ottoman Empire. The formation of the Muslim Brotherhood in Egypt and Islamic groups in Turkey, Saudi Arabia and Iran showed that the Islamic world in the Middle East is changing. Therefore, in this article, with a descriptive-analytical and quasi-Delphi approach, it is explained the structural and functional evolution of the intellectual and political currents of the region and pathology in the form of a conceptual model.
(
, 
, 
)
