چکیده:
رمان شطرنج با ماشین قیامت نوشته‌ی حبیب احمدزاده به واسطه‌ی روایتی دوم شخص که پیوندی میان راوی و مخاطب در عین ایجاد فاصله ایجاد می‌کند، به بازنمایی جامعه‌ی جنگ‌زده می‌پردازد. راوی روایتی متفاوت و گاه متناقض از جنگ _از گزارش واقعیت انضمامی تا فراهم نمودن بستری برای اندیشیدن انتقادی در رابطه با آن_ به مخاطب ارائه میدهد. این امر نشان میدهد که توجه به انواع و ابعاد روایات متن و قرار دادن آنها در کنش متقابل با یکدیگر، چگونه منجر به دریافت‌های متفاوت و نوین می‌گردد. در خوانش‌های ارائه‌شده از رمان شطرنج با ماشین قیامت پرداختن به جزئیات، منجر به نقد فردگرایانه‌ی متن و قرار گرفتن مسائل اجتماعی در ساحتی فردی شده است. در مواجهه‌ی حاضر با متن سعی بر آن است تا با توجه به درهم‌تنیدگی روایات و در نظر داشتن روایت شطرنج با ماشین قیامت در کنش با خرده‌روایات، وضعیت فرهنگی – اجتماعی به تصویر کشیده‌شده‌ی زمان جنگ مورد بررسی و نقد قرار گیرد. این نگاه به متن، در واقع فراخوانی مخاطب به تأمل در شکل روایت جهان توسط شخصیت‌ها و کنش و واکنش آنها نسبت به واقعیت القایی و در نتیجه چگونگی بازتفسیر آن است.
The novel Chess with the Doomsday Machine, written by Habib Ahmadzadeh, represents a war-torn society through a second-person narrative that creates a link between the narrator and the audience while creating distance. The narrator presents a different and sometimes contradictory narrative of the war - from reporting concrete facts to providing a platform for critical thinking about it. This shows how paying attention to the types and dimensions of text narrations and putting them in interaction with each other leads to different and new perceptions. In the readings of the novel Chess with the Doomsday Machine, the attention to detail has led to an individualistic critique of the text and the placement of social issues in the individual sphere. In the present encounter with the text, an attempt is made to examine the socio-cultural situation depicted during the war, considering the entanglement of the narrations and considering the narration of chess with the resurrection machine in dealing with the sub-narrations. And be criticized. This view of the text is, in fact, a call to the audience to reflect on the narrative form of the world by the characters and their actions and reactions to the induced reality and, consequently, on how to reinterpret it.
خلاصه ماشینی:
در مواجهـه ی حاضر با متن سعی بر آن است تا با توجه به درهم تنیدگی روایات و در نظر داشـتن روایـت شطرنج با ماشین قیامت در کنش با خرده روایات ، وضعیت فرهنگی – اجتمـاعی بـه تصـویر کشیده شده ی زمان جنگ مورد بررسی و نقد قرار گیرد.
مجموع تحلیل های صورت گرفته به ساخت و گفتمان غالـب در متـون جنگـی از طریـق پرداختن به فرم و محتوا توجهی نمیکنند و با جدایی صرف میان عناصر داستانی بـه معنـایی نسبتاً قطعی از رمان دست مییابند و به این ترتیب امکانی برای اندیشیدن درباره ی جامعـه ی جنگ زده و جایگاه فرد در چنین ساختاری فراهم نمیکنند.
با مرکزیت یافتن مفهـوم فریـب در روایـت شـطرنج بـا ماشـین قیامت یکی از مهم ترین مشخصه های رمان ، قرار دادن خود و دیگری در موقعیت فریبنـده بـا دیگریهای گوناگون برای تحقق وعده ها و تعلیق همزمان ایـن موقعیـت اسـت .
٥. نتیجه گیری روایت رمان شطرنج با ماشین قیامت با ایجاد فاصله از المان های تکراری فرمـال و بـرهم زدن یک پارچگی آنها نشان میدهد که شبه فردیت القایی موجود در سیاست های نظـام جنـگ زده را میتوان کنار نهاد و با تعلیق مرز موجود میان راوی - مخاطب به شیوه ای نوین بـه نظـاره جهان نشست .
به این شکل راوی با قرار گرفتن در جهان هـای متنـی گوناگون نشان میدهد که تمام باورها و متون همچون صفحه ی شطرنج ، در عـین قـرار دادن فرد در چارچوب و قواعد معین ، عرصه ای از نامحدودیت را ارائه میدهند، که بـه واسـطه ی آن میتوان دیگرگونه اندیشید.
(
, 
, 
)
