چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی ترتیب و چینش سازه‌ها در گویش لری ممسنی از زبان‌های ایرانی جنوب غربی از منظر رده‌شناسی براساس الگوی گرینبرگ (۱۹۶۳) و الگوی اصلاح‌شده درایر (۱۹۹۲) است. داده‌های پژوهش به‌صورت کمی و کیفی از طریق مصاحبة حضوری با ۴۵ نفر از گویشوران بومی، بدون در نظر گرفتن جنسیت در قالب ۶۵ ساعت گفتار آزاد و ۴۵ پرسشنامه گردآوری شد. تحلیل داده‌ها نشان داد که لری ممسنی در مقایسه با گروه زبان‌های اروپا-آسیا و همچنین در مقایسه با گروه زبان‌های جهان، به زبان‌های فعل‌میانی قوی گرایش بیشتری دارد. این‌گونة زبانی با وجود شباهت بسیار در الگوی کلی ترتیب واژه با فارسی معیار درخصوص حروف اضافه و عناصر نحوی و توالی قید حالت و فعل تفاوت‌هایی با فارسی معیار و سایر داده‌های رده‌ای جهانی دارد. برخی از حروف اضافه در لری ممسنی دارای تکواژگونه‌های مختلفی هستند که قبل و بعد اسم واقع می‌شوند. همچنین گروه حرف اضافه و قید حالت قبل و بعد از فعل واقع می‌شوند که مغایر با فارسی معیار است
Typology of language deals with similarities and differences among different languages in the world. The current research aimed to study the typology of constituent order in Lori dialect of Mamasani as a south branch of Western Iranian languages in Fars province based on the framework of Greenberg (1963) and the revised framework of Dryer (1992). The methodology including qualitative and quantitative data were obtained employing face to face interview with 45 native speakers without considering their gender involving 65 hours of free speech and 45 questionnaires as well. The research shows that Mamasani Lori contains both VO versus OV criteria and manifests strongest type of VO typological properties in Eurasia and world languages. The results also indicated that despite the general similarities of this dialect with standard written Persian, there are some differences in terms of prepositions, structural elements, and the order of verbs and adverb of manner. Furthermore, it was portrayed that some prepositions have different morphemes that can appear both before and after the nouns. The research data also revealed that the prepositions and the adverbs of manner in Mamasani Lori can be located both before and after the verbs, an occupancy behavior which is different from standard written Persian.
خلاصه ماشینی:
اين گونۀ زباني با وجود شباهت بسـيار در الگـوي کلـي ترتيـب واژه بـا فارسي معيار درخصوص حروف اضافه و عناصر نحوي و توالي قيد حالت و فعل تفاوت هايي با فارسي معيـار و ساير داده هاي رده اي جهاني دارد.
اين پژوهش با اتخاذ ديدگاه رده شناختي که يکي از رهيافـت هـاي مطـرح در زبـان شناسـي است به مطالعۀ ترتيب واژة لري ممسني از گونـه هـاي جنـوبي غربـي ايـران در اسـتان فـارس براساس مؤلفه هاي بيست وچهارگانۀ دراير (١٩٩٢) ميپردازد تا مشخص شـود کـه بـا توجـه بـه رفتار متفاوت سازه ها به لحاظ رده شناختي ترتيب واژه همبستگي ميـان پارامترهـاي زبـاني در گونۀ لري ممسني چه ويژگي خاصي دارد، نيـز بـا توجـه بـه مؤلفـه هـاي ذکرشـده از ديـدگاه رده شناختي ويژگيهاي مشترک و غيرمشترک لري ممسني و فارسي معيار کدام هستند.
يکي از بنياديترين معيارها در الگوهاي ترتيب واژه مطرح شـده نـوع حرف اضافه است ؛ زبان هاي فعل پاياني داراي حرف پيش اضـافه ، زبـان هـاي فعـل آغـازي داراي پس اضـافه و فعـل ميـاني داراي ترکيبـي از ايـن دو هسـتند.
پيش و پس اضافه و جايگاه آنها قبل و بعد فعل بـه ايـن دليـل مطـرح شده اند که در الگوي دراير توالي وابسته ها با فعل در نظر گرفته شـده نـه عناصـر زبـاني ديگـر مانند اسمي که بـا حـروف اضـافه نشـانه مـيگيـرد.
اين جدول نشان ميدهد که حرف اضافه مستقل با گروه حـرف اضافه بيشتر در جايگاه قبل از فعل قرار دارد و همچنين واژه بسـت /a/ کـه بـه فعـل چسـبيده ديگر جزء گروه اضافه اي مرتبط با اسم نيست بلکـه بخشـي از عناصـر و اجـزاي فعـل در نظـر گرفته شده است .
(
, 
, 
)
