چکیده:
گسترش روزافزون معاملات بازرگانی و مبادلات اسناد تجاری امری است که در عرصه حقوق داخلی
و بین المللی شاهد آن می باشیم. اسناد تجاری با اوصاف برجسته و ارزنده خود تبدیل به جانشینی
شایسته برای پول گردیده اند. طبیعتا در این میان، حقوق دارنده اسناد تجاری نیز به نوبه خود
ارزش و اهمیت اساسی پیدا می کند. به لحاظ گسترده بودن طیف حقوق دارنده اسناد تجاری، می
توان این حقوق را به دو دسته حقوق مشترک و حقوق اختصاصی تقسیم نمود. حقوق مشترک،
میان دارندگان هر سه نوع سند تجاری، مشترک بوده و کلیه دارندگان اسناد تجاری از آن ها،
متمتع خواهند بود. حقوق اختصاصی، ویژه دارنده نوع خاصی از این اسناد است و دارنده با توجه به
نوع سندی که در اختیار دارد، از حقوق ویژه ای برخوردار است. لازم به ذکر است که در هر حال،
بهره مندی دارنده از حقوق مربوطه، منوط به رعایت پاره ای تشریفات و در عین حال برخی قوانین
خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
از قبيل اينکه اصولاً دارنده اسناد تجاري کيست ؟ حقوق وي تا سررسيد سند چه بوده و چنانچه تا آن زمان موانعي بر سر راه وي بروز نمايد از چه حقوق جديدي برخوردار مي شود؟ آيا دارنده هميشه نسبت به متعهد اصلي سند حق دارد يا به افراد ديگر نيز حق مراجعه خواهد داشت که در اين صورت کيفيت اعمال اين حق و قلمرو آن تا چه حدي مي باشد؟ آيا هر دارنده اي الزاماً موظف است تکاليف قانوني را انجام داده و در سررسيد اقدام به وصول وجه نمايد و يا نسبت به سند تجاري (که واجد ارزش ميباشد) از حقوق ديگري نيز برخوردار است ؟ آيا دارنده حق تنزيل و يا توثيق اسناد تجاري را دارا مي باشد؟ آيا مجوزي بر اين اعمال در حقوق ايران وجود دارد؟ آيا دارنده نسبت به محل سند تجاري داراي حق مي باشد؟ اينها از جمله سؤالاتي است که ممکن است ذهن بسياري را به خود مشغول نمايد و مقاله حاضر درصدد پاسخگويي به سؤالاتي از اين قبيل مي باشد.
٤-٢- مبناي حقوق دارنده ميان طرفين غير مستقيم سند تجاري چنانچه دارنده اوليه سند تجاري که سند را مستقيماً از صادرکننده دريافت نموده ، سند را با ظهرنويسي به ديگري منتقل نمايد و او نيز به ديگري انتقال دهد، شخص اخير که في الواقع دارنده سند مي باشد حق رجوع به تمام مسئولين را دارا خواهد بود، زيرا ايادي قبلي به موجب امضاي خود در سند تجاري، به عنوان مسئولين سند به شمار مي آيند و تعهدات ايشان در سند منعکس گرديده است .