چکیده:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حوزه فرهنگی یکی از اصلیترین اهداف انقلاب اسلامی و سرلوحۀ انقلاب بود. جاری کردن فرهنگ و ارزشهای دینی و اخلاقی در جامعه و زندگی، از مهمترین اصول در سیاستگذاری فرهنگی از سوی بزرگان انقلاب به ویژه امام خمینی (ره) بود. علاوه بر این، در دورههای بعد بهویژه در سالهای اخیر به دلیل پشت سر گذاشتن شرایط اضطرار در سایر حوزهها، حوزۀ فرهنگی از سوی بزرگان نظام بسیار مورد تاکید قرار گرفته است. از طرفی بازارها از دیرباز، نقش اساسی در هویتبخشی فرهنگی، ملی و بومی به شهرهای ایرانی اسلامی بر عهده داشتهاند، اما با تحول این فضاهای تجاری و شکلگیری مجتمعهای تجاری مدرن و به خصوص مگامالها، نگرانیهای جدی دربارۀ تاثیرات این فضاها بر هویت فرهنگی جامعه به وجود آمده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش، پیوستنگاری فرهنگی پروژۀ مشهدمال، بر مبنای ماتریس فازی، پیشنهاد شده است. در ساختن ماتریس ارزیابی، فعالیتهای اصلی طرح در فاز بهرهبرداری و نیز شاخصهای مهم فرهنگی که از این فعالیتها تاثیر میپذیرند با استفاده از روش دلفی فازی، تعیین و اهمیت هر اثر به صورت اعداد فازی مثلثی برآورد میشود. در نهایت با استفاده از نرمافزار ونسیم (VENSIM) روشی عملیاتی برای ارزیابی فرهنگی و اجتماعی مالها ارائه شده است.
After the victory of the Islamic Revolution, the cultural sphere was one of the main goals of the Islamic Revolution. Promoting culture and religious and moral values in society, as well as governing and living according to the mentioned principles, was one of the most important principles in cultural policy-making by the leaders and elders of the revolution, especially Imam Khomeini. In addition, in later periods, especially in recent years, due to the emergence of emergencies in other areas, the cultural area has been highly emphasized by the country's elders. On the other hand, markets have long played a key role in the cultural, national and indigenous identity of Iranian-Islamic cities, however, with the evolution of these commercial spaces and the formation of modern commercial complexes, especially megamalls, serious concerns have arisen about the effects of these spaces on the cultural identity of society. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. In this research, the cultural attachment of Mashhad Mall project, based on fuzzy matrix, has been proposed. In the evaluation matrix structure, the main activities of the project in the operation phase as well as the important cultural indicators that are affected by these activities are determined using the fuzzy Delphi method and the significance of each effect is estimated as triangular fuzzy numbers. Finally, using VENSIM software, an operational method for cultural and social evaluation of malls is presented.
خلاصه ماشینی:
در سـاختن ماتريـس ارزيابـي ، فعاليت هـاي اصلـي طـرح در فـاز بهره بـرداري و نيـز شـاخص هاي مهـم فرهنگـي کـه از ايـن فعاليت هـا تاثيـر مي پذيرنـد بـا اسـتفاده از روش دلفـي فـازي ، تعييـن و اهميـت هـر اثـر بـه صـورت اعــداد فــازي مثلثــي بــرآورد مي شــود.
اقــلام مــورد نيــاز هـر خانـواده معمـولا بـه دو شـکل عمـده يـا خـرده خريـداري مي شـود و مراکـز عرضـه اقـلام مـورد نيـاز نيـز بـه شـکل سـنتي و به صـورت مغازه هـاي اطـراف خانـه و مراکـز فـروش عمـده در مياديـن اسـت ؛ امـا اخيـرا و خصوصـا در دو دهـۀ اخيـر فروشـگاه هايي بـه نـام «مـال » بـا تقليــد از الگــوي آمريکايــي بــا نام هــاي مختلــف ، شــکل و ســبک خارجــي ايجــاد شــده کــه هــم به عنــوان گردشــگاه قلمــداد مي شــوند و هــم بســياري از خانواده هــا کالاي مــورد نيــاز خـود را از ايـن گونـه اماکـن تهيـه مي کنند(ابهـري ، ۱۳۹٦)؛ هرچنـد مال سـازي بـا رويکـرد چندمنظـوره بـا توجـه بـه پيچيدگـي زندگـي شـهري بـراي خانـوار برخـي مزايـا را بـه دنبـال دارد.
در زمينـۀ ارزيابي آثــار فرهنگــي به صــورت بين المللــي فعاليتــي ويــژه صــورت نگرفتــه اســت ، زيــرا شــاخص ها و ملاک هـاي فرهنگـي در هـر کشـور يـا منطقـه متفـاوت اسـت و نمي تـوان نسـخه اي کلـي بـراي همـۀ کشـورها ارائـه کـرد، امـا در سـال هاي گذشـته در ذيـل مطالعـات فرهنگـي در هـر کشـور، الزاماتــي نيــز بــراي طرح هــاي اقتصــادي طراحــي و تدويــن شــده اســت کــه اســتفاده از آن هــا به صــورت عمومــي توجيــه منطقــي نــدارد و طراحــي بومــي ايــن شــاخص ها لازم و ضــروري است (درخشــان ، ۱۳۹٤: ۲۲(.