چکیده:
روایات، پایۀ دوم معارف اسلامی و از جهت اعتبار همسنگ قرآن اند. با وجود این، پاره ای خصوصیات بهویژه برای روایات تفسیری چون ضعف سند، اسباب تردید در صحت برخی از آنها را فراهم آورده اند. یکی از این روایات، روایتی از امام رضا (ع) است، مبنی بر اینکه مراد از «موذن» در آیه 44 سوره اعراف (فاذّن موذّن بینهم ان لعنة اللّه علی الظّالمین) امام علی (ع) است. آلوسی که شماری روایت از امام رضا (ع) در تفسیر خود آورده، این روایت تفسیری کلامی را از طریق اهل سنت ناوارد و درنتیجه دور از صحت دانسته است. بررسی و تحلیل گزارشهای مرتبط نشان می دهد، به رغم وجود زمینه برای تردید در صحت برخی طرق این حدیث، طرق برتر نقل آن در مصادر شیعه چون طرق قمی و کلینی از وصف صحت برخوردار بوده، می تواند شواهدی برای تصحیح نقل آن در مصادر اهل سنت چون طرق حاکم حسکانی باشد. لذا ورود این روایت رضوی از طرق مختلف در مصادر فریقین، در کنار برخورداری آن از انواع شواهد معنایی، چون نقش انحصاری برای انسان در محشر، موقعیت خاص اهلبیت (ع) در شریعت، به ویژه شخصیت، سابقه و رفتار امام علی (ع) دستمایههای کافی برای اثبات اعتبار و صحت کلی حدیث است. یافتههای پژوهش همچنین نشان میدهد استبعاد آلوسی بیش از آن که نتیجه تحقیق باشد ریشه در تعصبات مذهبی او دارد.
Narrations are the second pillar of Islamic knowledge and are equal in validity to the Qur'an. Nevertheless, some features, especially for interpretive narrations such as the weakness of the narrators, have cast doubt on the authenticity of some of them. One of these narrations is a narration from Imam Rida (as) that the meaning of "muʾazzin" in verse 44 of Surah A'raf is Imam Ali (as). Alusi, who has quoted a number of narrations from Imam Rida (as) in his commentary, has considered this theological narration as unacceptable through the Sunnis and consequently incorrect. Review and analysis of related reports shows, despite the fact that there is reason to doubt the authenticity of some methods of this hadith, the superior methods of quoting it in Shiite sources such as Qomi and Kulayni methods have been described as correct, it can be evidence to correct its citation in Sunni sources such as the methods of Hakim Haskani. Therefore, the entry of this Razavi narration in different ways in the sources of the two sects, along with its existence of various semantic evidences, such as the exclusive role of man in the resurrection, the special position of Ahl al-Bayt (as) in Sharia, especially the personality, history and behavior of Imam Ali (as) Sufficient evidence to prove the authenticity and general accuracy of the hadith. The findings also show that Alusi's denial is rooted in his religious prejudices rather than as a result of the research.
خلاصه ماشینی:
به نظـر مي آيـد روايـت تطبيـق «مـؤذن » بـر امـام علـي (علیه السلام) کـه از طـرق مختلـف روايـي در مصـادر فريقيـن وارد شـده اسـت ، هـم از نظـر سـند و هـم از جهـت مضمـون قابــل تصحيــح بــوده و اســتبعاد آلوســي نســبت بــه صحــت آن ، ريشــه در تعلقــات مذهبــي اشــعري وي دارد.
معمـولاً کار امـور غيبـي به ويـژه دربـارٔە آخـرت بـه عهـده فرشـتگان است (رشــيدرضا، ۱۹۹۰م ، ج۸: ۳۷۹)؛ امــا عــده اي بــه تعييــن مصــداق بــراي آن پرداخته انــد؛ برخـي از آنـان بـدون ذکـر سـند يـا روايتـي ، مـراد را يکـي از فرشـتگان خوانده اند(نسـفي ، بي تـا، ج۲: ۱۳؛ قرطبـي ، ۱٤۰٥ق ، ج۷: ۲۰۹)؛ مقاتـل ، وي را نگهبـان جهنـم دانسـته اسـت (مقاتل ، ۱٤۲٤ق ، ج۱: ۳۹۲) و بعضــي ديگــر گفته انــد کــه مــراد از آن صاحــب صــور اســت (واحدي ، ۱۳۸۸ق ، ج۱: ۳۹٥ ؛ فخـر رازي ، بي تـا، ج۱٤: ۸٥).
عياشـي هـم هماننـد قمي ، از طريـق محمد بن فضيـل آورده اسـت کـه گفـت : از امـام أبوالحسـن رضـا (علیه السلام) دربـاره ايـن سـخن پـروردگار «فـأذن مـؤذنٌ بينهـم أن لعنـة اللـه علـي الظالميـن » نقل اسـت کـه فرمـود: آن مؤذن أميـر المؤمنين (علیه السلام) است (عياشـي ، بي تـا، ج۲: ۱۷).
شواهد خاص پـاره اي شـواهد بـه صراحـت بـر صحـت مضمـون روايـت رضـوي و نقـش ويـژٔە امـام علـي (علیه السلام) در محشـر دلالـت دارد کـه برخـي از آن هـا چنيـن اسـت : ٦-۱-۱.