چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، بررسی ویژگی‌های مختلف خشکسالیهای محلی و منطقه‌ای ایران بر اساس تئوری گردش‌ها و شاخص بارش استانداردشده (SPI) است؛ بنابراین جهت رسیدن به این هدف، داده‌های بارش سالانه‌ی 63 ایستگاه همدید برای یک دوره‌ی 30 ساله (2015-1986) از سازمان هواشناسی ایران دریافت شد. نخست بر اساس تئوری گردش‌ها و شاخص SPI ویژگی‌های خشکسالیهای محلی و منطقه‌ای همچون درازای زمانی، کمبود تجمعی و شدت آن‌ها استخراج شدند. تشخیص و تفکیک خشکسالیهای منطقه‌ای مبتنی بر آستانه‌ی فضایی بحرانی 30 و 50 درصد از مجموع مساحت ایران انتخاب شدند و بر این اساس، ویژگی‌های خشک‌سالی ایران برای هر دو مقیاس با یکدیگر بررسی شدند. در مقیاس محلیِ پایشِ خشکسالیها با استفاده از تئوری گردش‌ها مشاهده شد که این روش برای مناطقی با وسعت زیاد و دارای اقلیم‌های مختلف در مقایسه با شاخص SPI نمی‌تواند بسیار مناسب باشد. در مقیاس منطقه‌ای نیز نشان داده شد که استفاده از تئوری گردش‌ها با آستانه‌ی فضایی 30 درصد، ترکیب مناسبی برای پایش خشکسالیهای منطقه‌ای ایران نمی‌باشند، لذا در مقایسه بین دو آستانه‌ی فضایی 30 و 50 درصد کاملاً آشکار شد که آستانه‌ی فضایی 50 درصد برای تئوری گردش‌ها و شاخص SPI آستانه‌ی مناسبی برای پایش خشکسالیهای منطقه‌ای ایران است. از دیگر نتایج این مطالعه می‌توان به این مهم اشاره داشت که درازی زمانی خشکسالیها در دوره‌ی اول نسبت به دوره‌ی دوم کوتاه‌تر بوده است و در مورد شدت خشکسالیها به نظر می‌رسد شدت خشکسالیها در دوره‌ی دوم (2015-2001) نسبت به دوره‌ی اول (2000-1986) کاهش داشته باشند.
The primary objective of the present study is the investigation of the various properties of Iran’s local and regional droughts based on the theory of runs and standardized precipitation index (SPI). Thus, in order to accomplish this goal, the annual precipitation data of 63 synoptic stations were procured from Iran’s meteorological organization for a 30-year period (1986-2015).. First, based on the theory of runs and SPI index, local and regional drought characteristics such as duration, cumulated deficit and their severity were extracted.. Detection and separate of regional droughts based on critical spatial threshold were selected 30 and 50% of the total area of Iran, and based on this, the characteristics of Iranian drought for both scales were examined together. In local scale, the droughts were monitored using the theory of runs and it was found out that this method cannot be an appropriate one for regions featuring high vastness and various climates in comparison to SPI. It was also shown in regional scale that the use of the theory of runs with areal threshold of 30% of the total area under drought cannot make up a suitable combination for monitoring Iran’s regional droughts. Thus, in a comparison between the two areal thresholds of 30% and 50%, it was figured out that the 50% areal threshold is a good one for the theory of runs and SPI for monitoring Iran’s regional droughts. Another result of this study is that the duration of droughts in the first period was shorter than the second period.. As for the intensity of the droughts, it seems that the intensity of the droughts is lower in the second half (2001-2015) as compared to the first half (1986-2000).
(
, 
, 
)
